Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych. Wskazały, że w toku kontroli podatkowej ustalono, że podatnikowi skradziono komputer sterujący pracą kompostowni. W konsekwencji kompostownia – stanowiąca środek trwały – przez kilka lat była niezdatna do użytku. Dlatego też w oparciu o art. 16c pkt 5 u.p.d.o.p.¹ organy odmówiły uznania za koszt uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od kompostowni. Przepis ten przewiduje, że amortyzacji nie podlegają składniki majątku, które nie są używane na skutek zaprzestania działalności, w której były wykorzystywane.

Podatnik argumentował, że pomimo kradzieży komputera kompostownia nie została wyłączona z użytkowania, ponieważ była sterowana ręcznie. W tym stanie rzeczy brak było podstaw do zastosowania przez organy art. 16c pkt 5 u.p.d.o.p., gdyż podatnik nie zaprzestał działalności, w której wykorzystywany był dany środek trwały.

WSA w Gliwicach oddalił wniesioną przez podatnika skargę. Wyrok ten został następnie uchylony przez NSA, który zauważył, że z art. 16c pkt 5 u.p.d.o.p. wynika, iż amortyzacji podatkowej nie podlega składnik majątku, który nie jest używany na skutek zaprzestania działalności, w której był on wykorzystywany. To zaś oznacza, że czasowy tylko brak wykorzystania danego środka trwałego w przypadku kontynuowania prowadzenia działalności, w której środek ten był wykorzystywany, nie powoduje utraty prawa do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od tego środka. Tylko więc całkowite zaprzestanie prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej uzasadnia zaprzestanie dokonywania odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16c pkt 5 in fine u.p.d.o.p.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Zgodnie z art. 16c pkt 5 u.p.d.o.p. tylko całkowite zaprzestanie danego rodzaju działalności, w której używano dany środek trwały (składnik majątku) uzasadnia zaprzestanie jego amortyzacji na zasadach określonych w tym przepisie.”

Komentarz
Prezentowany wyrok stanowi wskazówkę dla podatników, kiedy powinni zaprzestać amortyzować środki trwałe, a kiedy – pomimo braku możliwości ich wykorzystywania – mogą amortyzację kontynuować.

Stanowisko zajęte przez Sąd pokazuje, że tylko trwałe, będące z reguły świadomym działaniem podatnika, zaprzestanie prowadzenia określonej działalności, w której wykorzystywany był amortyzowany środek trwały, uniemożliwia dalsze dokonywanie odpisów amortyzacyjnych zaliczanych do kosztów podatkowych. Z wyroku tego można zatem wyprowadzić wniosek, że czasowe wyłączenie środka trwałego z prowadzonej działalności, np. związane z jego awarią, nie wyklucza dalszej amortyzacji.

Podobny w swojej wymowie pogląd znaleźć można w wyroku WSA w Gdańsku z dnia 6 czerwca 2007 roku, sygn. akt I SA/Gd 114/07, w którym uznano, że nie amortyzuje się określonych składników majątku trwałego wtedy, gdy niemożność używania środków trwałych następuje w wyniku świadomego działania podmiotu gospodarczego. Zatem, jeżeli niemożność używania środka trwałego nastąpi w wyniku zdarzeń niezależnych od przedsiębiorcy, to podatnik może skorzystać z dobrodziejstwa dalszego jego amortyzowania. W skład katalogu takich czynności wchodzą takie zdarzenia, jak pożar, powódź, kradzież itp. Zaprzestanie jednak używania środka trwałego w działalności gospodarczej w sytuacji, gdy okoliczność ta następuje w wyniku świadomego działania podatnika, nie rodzi opisanych pozytywnych skutków podatkowych.

1) Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)