Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi wysokość zobowiązania w VAT. Zakwestionowały prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionych przez członka zarządu zatrudnionego u podatnika na podstawie kontraktu menedżerskiego. W ocenie organów czynności członka zarządu-menadżera wykonywane w ramach zawartego kontraktu menadżerskiego nie stanowią samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o VAT. Czynności te podejmowane są bowiem w ramach działalności wykonywanej osobiście, a nie w ramach samodzielnej działalności gospodarczej, z którą ustawa o podatku od towarów i usług łączy powstanie obowiązku podatkowego. W konsekwencji w sprawie zachodziła przesłanka z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT wyłączająca prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur wystawionych przez członka zarządu-menadżera, bowiem transakcje udokumentowane wyżej wskazanymi fakturami nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Podatnik argumentował, że przyjęcie, iż członek zarządu-menadżer nie jest podatnikiem VAT narusza zasadę powszechności opodatkowania tym podatkiem oraz ingeruje w prawo podatnika do odliczenia podatku VAT, co w konsekwencji prowadzi do naruszenia zasady neutralności VAT oraz zasady obciążania nim faktycznej konsumpcji.

WSA w Szczecinie oraz NSA nie podzieliły stanowiska podatnika. NSA wskazał, odwołując się przy tym w sposób szeroki do przepisów prawa unijnego oraz orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, że art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT jest przepisem krajowym, w którym dokonano nieprawidłowej implementacji art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE do polskiego porządku prawnego. Nieprawidłowość ta widoczna jest w zakresie, w jakim przepis ten abstrahuje od relacji pracodawca-pracownik (stosunku podporządkowania) dotyczącym warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy. Dokonując wykładni prounijnej powyższej regulacji NSA wskazał, że za nie spełniające warunku samodzielności należy uznać czynności prawne zawarte między podmiotami, które w swej istocie zbliżone są do umowy o pracę kreujące stosunek podporządkowania co się tyczy warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności wobec osób trzecich. W efekcie Sąd uznał, że w rozpatrywanej sprawie członek zarządu-menedżer nie był podatnikiem VAT. Jego działalności nie można przypisać spełnienia warunku samodzielności, który stanowi immanentną cechę działalności gospodarczej w rozumieniu VAT. Jako członek zarządu-menadżer działał on w ramach struktury organizacyjnej zarządzanej spółki, nie ponosił kosztów swej działalności, wynagrodzenie nie było uzależnione od ekonomicznego ryzyka i działał jedynie w imieniu i na rzecz zarządzanej spółki, która za jego działania ponosiła odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę osobom trzecim. Nie działał on w warunkach ryzyka, niepewności, np. co do popytu, konkurencji, czy ostatecznego rezultatu własnego przedsiębiorstwa. Nie wykonywał działalności w swoim imieniu i na własny rachunek lecz w imieniu zarządzanej Spółki. W konsekwencji jego działalność nie stanowiła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o VAT, a zatem nie podlegała ona opodatkowaniu VAT.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Czynności członka zarządu-menadżera wykonywane w ramach zawartego kontraktu menadżerskiego nie stanowią samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o VAT”.

Komentarz
Prezentowany wyrok jest istotny zarówno dla osób, które pełnią funkcję członków zarządów spółek będąc działając jednocześnie w ramach zawartego z zarządzanymi spółkami kontraktu menedżerskiego, jak i dla takich spółek.

W odniesieniu do członków zarządów/menedżerów Sąd potwierdził, że wykonywane przez nich czynności nie są traktowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu przepisów o VAT. Brak jest bowiem w takim przypadku cechy samodzielności takiej działalności, m.in. w zakresie odpowiedzialności za podejmowane działania wobec osób trzecich. W konsekwencji tych ustaleń NSA stanął na stanowisku, że usługi menedżerów/członków zarządu nie podlegają opodatkowaniu VAT, a zatem nie powinny być dokumentowane fakturą VAT.

Powyższe konstatacje wywierają także wpływ na sytuację spółek zarządzanych przez menedżerów. Jeżeli otrzymywały one z tego tytułu faktury VAT, to na skutek stanowiska NSA nie będą uprawnione do odliczenia wynikającego z nich podatku naliczonego. Skoro bowiem faktury takie dokumentują czynności nie podlegające opodatkowaniu VAT, to na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT nie stanowią one podstawy do dokonania odliczenia.