Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik zapytał, czy przekazanie za odpłatnością specyfikacji istotnych warunków zamówienia, które stanowi jeden z etapów postępowania przetargowego prowadzonego na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W ocenie podatnika odpłatne wydawanie specyfikacji nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT. Specyfikacji przetargowej nie można bowiem traktować jako towaru w rozumieniu przepisów u.p.t.u. Dokumenty te są rzeczą, ale nie jest to rzecz będąca przedmiotem obrotu handlowego. Specyfikacja jest rzeczą wyłącznie na potrzeby konkretnego, prawem wymaganego postępowania a obowiązek jej przekazania wynika z przepisów prawa. Zdaniem podatnika wydania specyfikacji nie można również uznać za świadczenie usług.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że jednym z elementów postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest przekazanie zainteresowanemu złożeniem oferty tzw. specyfikacji istotnych warunków zamówienia, za którą zamawiający może żądać opłaty pokrywającej wyłącznie koszty jej druku oraz przekazania. Wysokość tej opłaty może być miarkowana przez zamawiającego, co w ocenie organu oznacza, iż czynność przekazania specyfikacji mieści się w zakresie cywilnoprawnych stosunków łączących oferenta z potencjalnymi wykonawcami. Przekazując oferentom specyfikacje przetargowe za wynagrodzeniem, podatnik spełnia przesłanki pozwalające na zaliczenie tej czynności do kategorii usług, podlegających opodatkowaniu VAT.

WSA w Gliwicach uchylił zaskarżoną interpretację. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji zaakceptował następnie NSA. Zdaniem NSA obowiązek przeprowadzania procedury zamówień publicznych dla jednostek sektora finansów publicznych wiąże się z dysponowaniem przez nie środkami finansowymi, które powinny być wydatkowane w sposób transparentny i racjonalny. Sąd wskazał, że przekazanie materiałów przetargowych nie ma charakteru prowadzonej przez podatnika działalności, a należy do obowiązków wynikających z prawa publicznego. Polega to m.in. na spełnieniu przez podatnika wymaganych prawem procedur. Nie dochodzi w tym przypadku do samoistnych czynności, gdyż podstawą wydania specyfikacji jest organizacja przetargu. Ponadto czynność ta w istocie nie ma charakteru odpłatnego, gdyż organizator może otrzymać wyłącznie zwrot kosztów przygotowania przekazywanych materiałów. Opłata uiszczana przez oferentów z tego tytułu jest zatem swoistym ekwiwalentem za wydatki poniesione na jej przygotowanie przez zamawiającego. W konsekwencji powyższego brak jest podstaw, aby uznać czynność przekazania specyfikacji istotnych warunków zamówienia za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Wydanie specyfikacji istotnych warunków zamówienia jest jedynie przygotowawczym elementem postępowania przetargowego, stanowiąc czynność, do której nie mają zastosowania przepisy u.p.t.u.”

Komentarz
Prezentowany wyrok powinien zainteresować wszystkich podatników, którzy zobowiązani są do zawierania kontraktów handlowych w oparciu o przepisy ustawy prawo zamówień publicznych. Z uwagi na dość duży zakres podmiotowy tej ustawy, krąg tych podmiotów jest więc znaczny.

W omawianym orzeczeniu NSA stanął na stanowisku, iż przekazanie podmiotom uczestniczącym w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego specyfikacji istotnych warunków zamówienia, co następuje z reguły za uiszczeniem określonej opłaty, nie stanowi czynności opodatkowanej VAT. W konsekwencji brak jest podstaw do tego, aby wysokość tej opłaty była powiększana o odpowiednią kwotą podatku.

Podstawę rozstrzygnięcia Sadu stanowiły zasadniczo dwie kwestie. Po pierwsze uznał on, że działania podejmowane w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nie stanowią czynności wykonywanych w ramach prowadzonej przez podatnika działalności, lecz stanowią wypełnienie obowiązków nałożonych na podatnika przepisami prawa publicznego. Po drugie, w ocenie NSA przekazanie specyfikacji nie jest w istocie czynnością odpłatną. Co prawda uczestnicy postępowania uiszczają określoną opłatę, lecz jest ona kalkulowana wyłącznie jako zwrot wydatków poniesionych na przygotowanie specyfikacji. Opłata ta nie pełni więc funkcji wynagrodzenia przysługującego zamawiającemu.

Na skutek prezentowanego orzeczenia ci podatnicy, którzy w ramach swojej działalności zobowiązani są do stosowania przepisów ustawy prawo zamówień publicznych nie będą zobowiązani do opodatkowywania VAT kwot uzyskiwanych z tytułu opłat za przekazanie specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Co prawda kwoty te i tak z reguły nie są znaczne, jednakże – co słusznie zauważyły Sądu oby instancji – celem ustawodawcy, który przewidział możliwość żądania przez zamawiającego ww. opłaty, nie było ograniczanie prawa oferentów do ubiegania się o uzyskanie zamówienia publicznego poprzez stworzenie jakiejkolwiek bariery finansowej, w tym wynikającej z obowiązku uiszczenia dodatkowej kwoty podatku.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nt 54, poz. 535 ze zm.)