Korekta deklaracji nie wykluczy egzekucji administracyjnej – wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt II FSK 952/11

Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
Naczelnik urzędu skarbowego prowadził przeciwko podatnikowi postępowanie egzekucyjne, obejmujące zaległość podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2006 rok. W trakcie postępowania podatnik złożył korektę deklaracji podatkowej za ten rok wnosząc o stwierdzenie nadpłaty w podatku dochodowym oraz umorzenie postępowania egzekucyjnego. Organ odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego wskazując, że zobowiązanie wynikające z pierwotnej deklaracji podatkowej jest zobowiązaniem należnym, a zatem podlegającym egzekucji administracyjnej. Sam fakt złożenia przez podatnika wniosku o przyjęcie korekty zeznania za 2006 r. nie stanowi przesłanki umorzenia postępowania egzekucyjnego. Dopiero wydanie przez organ „ewentualnie pozytywnej” dla podatnika decyzji, może wywołać skutki w zakresie postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie ww. tytułu wykonawczego.

WSA w Gdańsku uchylił postanowienie organu egzekucyjnego stwierdzając, że dokonanie korekty deklaracji za 2006 r. stanowi przyczynę, która eliminuje z obrotu prawnego deklarację, z której wynikała dochodzona na drodze egzekucji należność. Tym samym postępowanie egzekucyjne wszczęte w oparciu o ten konkretny tytuł wykonawczy nie mogło być dalej prowadzone i powinno podlegać umorzeniu, gdyż zaistniała jedna z przyczyn obligatoryjnego umorzenia postępowania egzekucyjnego, o której mowa w art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a.1

NSA uchylił wyrok Sądu I instancji. Wyjaśnił, że w sprawie nie zaistniała przesłanka umorzenia postępowania egzekucyjnego, o której mowa w art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. W ocenie NSA skorygowanie przez podatnika deklaracji podatkowej, w oparciu o którą wystawiono tytuł wykonawczy inicjujący egzekucję administracyjną, nie stanowi przesłanki do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Obowiązek podatkowy istniał bowiem w momencie wszczęcia postępowania egzekucyjnego, a korekta deklaracji podatkowej nie zmienia okoliczności jego „istnienia”, lecz może jedynie przesądzić o wysokości zobowiązania podatkowego. W przypadku niezakwestionowania takiej korekty, do której podatnik jest uprawniony na podstawie art. 81 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, przez organ podatkowy w trybie art. 21 § 3 Ordynacji, organ egzekucyjny może uwzględniając prawidłową (skorygowaną) wysokość zobowiązania podatkowego umorzyć postępowania egzekucyjne z tego powodu, że zobowiązane w takiej a nie innej wysokości wygasło w myśl art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. Podatnikowi względem kwoty poddanej egzekucji administracyjnej w oparciu o tytuł wykonawczy, bazujący na pierwotnej deklaracji podatkowej lub wcześniejszej korekcie deklaracji podatkowej, przysługiwać będą wówczas uprawnienia wynikające z instytucji nadpłaty. Do czasu, gdy postępowanie podatkowe w przedmiocie określenia podatnikowi zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2006 pozostaje w toku, organ egzekucyjny zobligowany jest do prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, wystawionego w oparciu o złożoną przez podatnika deklarację podatkową, która nie została przez organ zakwestionowana.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„W świetle art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. w związku z art. 21 § 1, 2 i 3 Ordynacji podatkowej skorygowanie przez podatnika deklaracji podatkowej, w oparciu o którą wystawiono tytuł wykonawczy inicjujący egzekucję administracyjną, nie stanowi przesłanki do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Obowiązek podatkowy istniał bowiem w momencie wszczęcia postępowania egzekucyjnego, a dopiero uwzględnienie korekty deklaracji podatkowej, czyli niezakwestionowanie jej przez organ podatkowy w trybie art. 21 § 3 Ordynacji podatkowej powoduje, że organ egzekucyjny może uwzględniając prawidłową (skorygowaną) wysokość zobowiązania podatkowego umorzyć postępowania egzekucyjne z tego powodu, że zobowiązane w takiej a nie innej wysokości wygasło w myśl art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a.”

Komentarz
Zgodnie z art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a. postępowanie egzekucyjne umarza się, jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał.

Jak wynika z omawianego wyroku NSA, w tych przypadkach, gdy podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest tytuł wykonawczy wystawiony na podstawie złożonej przez podatnika deklaracji podatkowej, samo złożenie korekty tej deklaracji zmniejszającej kwotę zobowiązania podatkowego nie jest wystarczające dla uznania, że dochodzony egzekucyjnie obowiązek wygasł, a przez to postępowanie egzekucyjne winno zostać umorzone. W tej sytuacji organ egzekucyjny uprawniony jest bowiem do dalszego prowadzenia egzekucji, a postępowanie w tym przedmiocie może umorzyć (lecz nie musi), jeżeli uzna, że złożona przez podatnika korekta została złożona prawidłowo.

Warto zauważyć, że stanowisko wyrażone przez NSA potwierdza wcześniejsze poglądy prezentowane przykładowo w wyrokach WSA w Warszawie z dnia 1 lutego 2012 roku, sygn. akt III SA/Wa 1307/11 oraz z dnia 16 stycznia 2012 roku, sygn. akt III SA/Wa 1003/11. Uznano w nich, że zastąpienie pierwotnej deklaracji deklaracją skorygowaną, pomniejszającą kwotę zobowiązania podatkowego, nie skutkuje koniecznością umorzenia w całości lub w stosownej części postępowania egzekucyjnego prowadzonego w oparciu o tytuł wykonawczy wystawiony na podstawie pierwotnej deklaracji.

\"\"

\"\"
1) Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 roku, poz. 1015 ze zm.)

Dodaj komentarz