We wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego podatnik wskazał, że zamierza dokonać sprzedaży działek budowlanych stanowiących jego majątek osobisty nabyty w 1985 r. w drodze darowizny. W jego ocenie sprzedaż uzyskanych w ten sposób działek nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT.
Poglądu podatnika nie podzieliły organy podatkowe, które stanęły na stanowisku, iż dostawa gruntu podlega opodatkowaniu nie tylko wówczas, gdy dokonywana jest przez podatnika prowadzącego zarejestrowaną działalność gospodarczą, lecz także wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.
Stanowisko organów znalazło akceptację WSA w Gliwicach, który stwierdził, że przedmiotowa nieruchomość została co prawda nabyta przez podatnika w drodze darowizny, lecz następnie została zabudowana i jest wykorzystywana w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej. Jest także wpisana do ewidencji środków trwałych, co oznacza, że stanowi majątek firmy podatnika. Planowane transakcje sprzedaży działek mają więc związek z działalnością gospodarczą podatnika i jako takie podlegają opodatkowaniu VAT.
NSA podzielił powyższą argumentację. Dodał, że oceniając zamiar towarzyszący nabyciu nieruchomości – w celu ustalenia czy jej sprzedaż będzie opodatkowana VAT – należy zwrócić uwagę na okoliczności towarzyszące nabyciu oraz na czas dzielący nabycie i zbycie, a także okoliczności sprzedaży i przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży, czyli to czy konsekwentnie pozostają one w majątku prywatnym, czy też są używane w działalności gospodarczej. W rozpatrywanej sprawie skoro podatnik wykorzystywał nieruchomość dla celów działalności gospodarczej, to sprzedaż wydzielonych z niej działek budowlanych podlega opodatkowaniu VAT
Teza
Na podstawie uzasadnienia prezentowanego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Sprzedaż działek budowlanych wydzielonych z nieruchomości wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”
Komentarz
Tematyka opodatkowania VAT sprzedaży działek budowlanych stanowiących majątek osobisty danej osoby stanowiła i w dalszym ciągu stanowi przedmiot rozbieżności w stanowiskach podatników oraz organów podatkowych. W pewnym zakresie rozbieżności te wyeliminowane zostały przez wyrok składu siedmiu sędziów NSA z dnia 29 października 2007 r. sygn. akt I FPS 3/07, w którym Sąd ten stwierdził, iż podatnikiem VAT staje się ta osoba, która dokonuje czynności będącej dostawą towarów lub świadczeniem usług w ramach działalności gospodarczej rozumianej jako działalność producenta, handlowca, usługodawcy, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika lub wykonującego wolny zawód. Jeżeli dana czynność została wykonana poza zakresem tych czynności – a tak z reguły jest w przypadku sprzedaży przez osoby fizyczne elementów ich majątku prywatnego – to czynność taka nie podlega opodatkowaniu VAT. NSA dodał także, iż oceniając charakter w jakim następuje zbycie działek należy brać pod uwagę okoliczności nabycia nieruchomości.
Powyższy wyrok NSA nie rozwiązał jednak wszystkich wątpliwości związanych z omawianą tematyką. W dalszym ciągu przedmiotem sporu była m.in. kwestia, czy jeżeli podatnik nabył nieruchomość bez zamiaru jej dalszej odsprzedaży, lecz następnie rozpoczął prowadzenie na tej nieruchomości działalności gospodarczej, to czy w takiej sytuacji sprzedaż części tej nieruchomości podlega VAT. W prezentowanym wyroku NSA opowiedział się za opodatkowaniem takiej sprzedaży, uznając iż dotyczy ona majątku związanego z działalnością gospodarczą.
Kwestia zasad opodatkowania VAT sprzedaży działek budowlanych będzie w niedalekiej przyszłości przedmiotem rozstrzygnięcia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Należy bowiem wskazać, iż w dwóch postanowieniach z dnia 9 marca 2010 r. Naczelny Sąd Administracyjny skierował do Trybunału pytania prejudycjalne w tym przedmiocie.
W postanowieniu o sygn. akt I FSK 2039/08 NSA spytał czy osoba fizyczna, która na nieruchomości gruntowej prowadziła działalność rolniczą, a następnie z uwagi na zmianę planów zagospodarowania przestrzennego, która nastąpiła z przyczyn niezależnych od woli tej osoby, zakończyła tę działalność i przekwalifikowała majątek na majątek prywatny, dokonała jego podziału na mniejsze części (nieruchomości gruntowe przeznaczone pod zabudowę letniskową) i rozpoczęła jego zbywanie – jest z tego tytułu podatnikiem VAT w rozumieniu art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE oraz art. 4 ust. 1 i 2 VI Dyrektywy, zobowiązanym do rozliczania VAT z tytułu działalności handlowej?
Natomiast pytania sformułowane przez NSA w postanowieniu o sygn. akt I FSK 2134/08 dotyczyły działek sprzedawanych przez rolników ryczałtowych. Mianowicie NSA spytał:
1) czy do rolnika ryczałtowego w rozumieniu art. 295 ust. 1 pkt 3 Dyrektywy 2006/112/WE, który dokonuje sprzedaży działek służących jego działalności rolniczej, przeznaczonych w planie zagospodarowania przestrzennego gminy pod zabudowę mieszkaniowo-usługową, a nabytych jako grunty rolne (bez VAT), ma zastosowanie art. 16 tej dyrektywy uznający za dostawę odpłatną jedynie takie przeznaczenie aktywów przedsiębiorstwa na cele prywatne podatnika lub inne niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, jeżeli podatek od tych aktywów podlegał w całości lub w części odliczeniu?
2) czy rolnika ryczałtowego w rozumieniu art. 295 ust. 1 pkt 3 Dyrektywy 2006/112/WE, który dokonuje sprzedaży działek służących uprzednio jego działalności rolniczej, przeznaczonych w planie zagospodarowania przestrzennego gminy pod zabudowę mieszkaniowo-usługową, a nabytych jako grunty rolne (bez VAT), należy uznać za podatnika zobowiązanego do rozliczenia VAT z tytułu tej sprzedaży na zasadach ogólnych?
Należy mieć nadzieję, iż stanowisko ETS wyrażone w odpowiedzi na wskazane pytania NSA pozwoli na ostateczne wyjaśnienie wątpliwości dotyczących zasad opodatkowania sprzedaży działek budowlanych.
