Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że po spełnieniu przez kontrahentów określonych w umowie warunków (np. osiągnięcie odpowiedniego pułapu obrotów), wypłacał im pewne kwoty pieniędzy. Czynności te dokumentowane były notami obciążeniowymi. Podatnik zapytał, czy jest uprawniony do obniżenia obrotu w VAT w przypadku, gdy posiada wyłącznie notę obciążeniową i nie wystawia z tego tytułu faktury VAT. W ocenie podatnika opisane przez niego czynności należy traktować jako rabat, a zatem ma on prawo do obniżenia obrotu wyłącznie w oparciu o noty obciążeniowe uzyskane od klienta. Z art. 29 u.p.t.u.¹ wynika bowiem, że rabat ma zostać udokumentowany. Przepis ten nie wskazuje natomiast, że udokumentowanie to ma przybrać postać faktury korygującej.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wyjaśnił, że wypłacane przez podatnika premie pieniężne stanowią w istocie rabat obniżający wartość konkretnych dostaw udokumentowanych poszczególnymi fakturami VAT. W tym stanie rzeczy udokumentowanie takiego rabatu powinno nastąpić poprzez wystawienie faktury korygującej.

WSA w Poznaniu uchylił zaskarżoną interpretację uznając, że udokumentowanie rabatu może nastąpić również w inny sposób niż wystawienie faktury korygującej. Odmiennego zdania był jednak NSA. Nie zgodził się on z poglądem WSA w Poznaniu, jakoby możliwość zmniejszenia obrotu na podstawie dokumentu innego niż faktura korygująca wynika z brzmienia art. 29 ust. 4 u.p.t.u. Wykładnia ta pomija bowiem brzmienie art. 29 ust. 4a i ust. 4b u.p.t.u. Z przepisów tych wynika jednoznacznie, że jedynymi dokumentami pozwalającymi na zmniejszenie obrotu są faktury korygujące. Zdaniem NSA dopuszczenie możliwości zmniejszania obrotu na podstawie dokumentu innego niż faktura prowadziłoby do zaburzenia konstrukcji podatku od towarów i usług w ramach mechanizmu „opodatkowanie – odliczenie”.

Teza
Z uzasadnienia omawianego wyroku wyprowadzić można następującą tezę:
„W przypadku udzielenia rabatu, którego cechy opisano w art. 29 ust. 4 u.p.t.u., podatnik udzielający rabatu obowiązany jest wystawić fakturę korygująca.”

Komentarz
W prezentowanym wyroku NSA potwierdził dotychczasowe stanowisko większości sądów administracyjnych, zgodnie z którym udzielenie rabatu powinno być udokumentowane fakturą korygującą. Podobne poglądy można znaleźć w wyroku WSA w Poznaniu z dnia 14 marca 2011 roku, sygn. akt I SA/Po 820/10 oraz w wyroku NSA z dnia 27 maja 2010 roku, sygn. akt I FSK 883/09. Analogicznie orzekają także organy skarbowe (np. interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 24 maja 2011 roku nr IPPP1/443-255/11-4/ISz).

Poza wskazaną przez NSA wykładnią art. 29 ust. 4 – 4b u.p.t.u., obowiązek wystawienia faktury korygującej dla udokumentowania udzielonych rabatów wynika również wprost z § 13 ust. 1 rozporządzenia w sprawie zasad wystawiania faktur², przy czym aktualnie możliwe jest również wystawienie zbiorczych faktur korygujących, odnoszących się do wszystkich dostaw dokonanych przez podatnika na rzecz określonego klienta w danym okresie rozliczeniowym. Takie rozwiązanie niewątpliwie stanowić może duże uproszczenie dla tych podatników, którzy rabatów udzielają okresowo odnosząc je do większej ilości dostaw.

W kontekście omawianej sprawy należy pamiętać jednocześnie, że o tym, czy wypłacaną premię pieniężną powinno się traktować jako rabat (dokumentowany fakturą), czy też inny rodzaj świadczenia neutralny z punktu widzenia VAT, decyduje wyłącznie podatnik, a organy podatkowe przyjętej przez podatnika kwalifikacji nie mogą kwestionować (por. wyrok NSA z dnia 24 marca 2011 roku, sygn. akt I FSK 432/10). Od decyzji podatnika pośrednio zależy zatem również, czy udzielane premie pieniężne będzie on zobowiązany dokumentować fakturami VAT.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)
2) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 roku w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360)