Naczelnik Urzędu Skarbowego orzekł o odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. za zaległości podatkowe w podatku od towarów i usług. W uzasadnieniu podał, że zaległości te powstały w okresie, kiedy strona pełniła funkcję prezesa zarządu spółki.
W odwołaniu członek zarządu zarzucił organowi błąd w ustaleniach faktycznych wskazując, że z bilansów spółki wynikała jedynie jej nienajlepsza sytuacja finansowa, która stała się powodem wystąpienia na drogę postępowania restrukturyzacyjnego, zaś upadłość powinna stanowić rozwiązanie ostateczne stosowane wtedy, gdy inne drogi rozwiązania problemów finansowych nie przyniosły efektu.
Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji uznając, że wystąpiły przesłanki orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu oraz że nie zostały skutecznie wskazane przesłanki uwalniające od takiej odpowiedzialności. Spółka co prawda wszczęła postępowanie restrukturyzacyjne, lecz w jego ramach zgłosiła tylko niektóre zaległości podatkowe w VAT, posiadając inne (w podatku dochodowym od osób fizycznych), które powinny być znane stronie pełniącej funkcję członka zarządu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny podzielił stanowiska organów obu instancji. Stwierdził, że strona nie wykazała, iż nie zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jej winy. Z obowiązku tego nie zwalniała sama w sobie okoliczność (jak błędnie przyjęła strona), że z inicjatywy strony wszczęto postępowanie restrukturyzacyjne. Po rozpoznaniu sprawy Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną podzielając stanowisko zaprezentowane przez Sąd I instancji.
Teza
Na podstawie uzasadnienia wyroku NSA można sformułować następującą tezę:
„Art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej nie wyłącza odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości podatkowe takiej spółki w sytuacji wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców.”
Komentarz
Co do zasady odpowiedzialność za zaległości podatkowe w spółce z o.o. i w spółce akcyjnej spoczywa na członkach zarządu tych spółek. Jest to odpowiedzialność solidarna, organ podatkowy ma zatem prawo wyboru dłużnika, od którego zażąda zapłaty.
- zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości (postępowania układowego),
- wskazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez winy członka zarządu,
- wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Do pierwszych z tych przesłanek odwołała się w prezentowanej sprawie strona skarżąca wywodząc, że upadłość stanowi przecież rozwiązanie ostateczne, które powinno być stosowane jedynie wtedy, gdy inne drogi rozwiązania problemów finansowych nie przyniosły oczekiwanego skutku. Według strony ewentualne złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości podważałoby sens i istotę postępowania restrukturyzacyjnego, a zatem to ostatnie należy traktować za tożsame z postępowaniem zapobiegającym ogłoszeniu upadłości, gdyż jest ono prowadzone właśnie w takim celu.
Argumenty te nie przekonały jednak Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w motywach wyroku podkreślił, że w art. 3 ust. 1 ustawy o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców ustawodawca wyraźnie wykluczył możliwość stosowania jej przepisów do przedsiębiorstw znajdujących się w stanie likwidacji oraz przewidział możliwość ogłoszenia upadłości w takcie postępowania restrukturyzacyjnego. Nie można zatem podzielić stanowiska strony, że wydana przez organ decyzja o warunkach restrukturyzacji potwierdzała taką kondycję finansową spółki, która nie uprawniała do złożenia wniosku o upadłość ani też, że wszczęcie tego postępowania może być utożsamiane ze wszczęciem postępowania układowego.
Wyrok stanowi swoistą przestrogę dla członków zarządu spółek z o.o. w tym sensie, że nie powinni oni, dla uwolnienia się od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółek, polegać na postępowaniu restrukturyzacyjnym. Inna rzecz, że sam cel postępowania restrukturyzacyjnego – a więc doprowadzenie do sytuacji, w której zaległości spółki będą mogły zostać spłacone a jej kondycja finansowa ulegnie poprawie – pozwala na sformułowanie wniosku de lege ferenda co do konieczności zmiany art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej w kierunku uwolnienia członków zarządu spółki z o.o. od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółek w sytuacji wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego.
