Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
Organy podatkowe zakwestionowały rozliczenia podatnika w zakresie podatku od towarów i usług uznając, że księgi podatkowe prowadzone przez podatnika były nierzetelne i nie odzwierciedlały stanu rzeczywistego.

W toku sprawy podatnik argumentował, że w wydanych decyzjach organy nie uwzględniły pełnych kwot podatku naliczonego, o jaki powinien zostać pomniejszony podatek należny. W szczególności nie uwzględniły konkretnej – wymienionej przez podatnika – faktury zakupowej.

W powyższym aspekcie organy wskazały natomiast, że powołana faktura nie znajdowała się w dokumentacji podatnika, a zatem nie był on uprawniony do odliczenia wynikającego z niej podatku naliczonego. Oryginał faktury został bowiem załączony dopiero do skargi wniesionej do WSA w Warszawie.

WSA w Warszawie uchylił decyzje organów w zakresie, w jakim nie uwzględniały one spornej – załączonej do skargi – faktury oraz wynikającego z niej podatku naliczonego. Rozpoznający skargę kasacyjną NSA przejął sprawę do rozpoznania w składzie siedmiu sędziów uchylając wyrok Sądu I instancji oraz oddalając skargę. W ocenie NSA ujawnienie w toku postępowania sądowoadministracyjnego nowego dowodu, który istniał w dacie orzekania przez organy skarbowe, ale nie był im znany, powinno być oceniane przez pryzmat przepisów Ordynacji podatkowej odnoszących się do postępowania dowodowego. Jednocześnie ustalenie pewnych faktów, zwłaszcza tych, o których wie tylko podatnik, pozostaje poza zakresem możliwości organu. W takiej sytuacji to podatnik powinien ujawnić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy. Jeżeli zatem w dacie orzekania organy nie miały możliwości dysponowania określonym dowodem, to na etapie sądowej kontroli wydanych w ten sposób decyzji nie można czynić im z tego powodu skutecznych zarzutów. Sąd administracyjny opiera bowiem kontrolę legalności na materiale dowodowym zgromadzonym w postępowaniu przed organem administracji wydającym zaskarżoną decyzję.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Przedstawienie przez podatnika określonych dowodów dopiero na etapie postępowania sądowoadministracyjnego nie może stanowić podstawy do uchylenia decyzji wydanych przez organy podatkowe. Sąd administracyjny opiera bowiem kontrolę legalności na materiale dowodowym zgromadzonym w postępowaniu przez organem administracji wydającym zaskarżoną decyzję.”

Komentarz
Z prezentowanego orzeczenia oraz poprzedzającego go orzeczenia WSA w Warszawie można wyprowadzić trzy zasadnicze wnioski:

Po pierwsze, orzekając o rozliczeniach w podatku VAT organy podatkowe są zobowiązane do uwzględniania przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia podatku naliczonego. Pogląd ten nie jest w chwili obecnej kwestionowany i znajduje potwierdzenie w szeregu wyroków sądów administracyjnych (np. wyrok NSA z dnia 28 listopada 2007 roku, sygn. akt I FSK 1468/06, wyrok NSA z dnia 1 czerwca 2007 roku, sygn. akt I FSK 792/06).

Po drugie, orzeczenia organów skarbowych opierają się na materiale dowodowym zgromadzonym przez nie w toku postępowania. Jednocześnie również na podatniku ciąży obowiązek współdziałania w ramach postępowania dowodowego, szczególnie w zakresie tych dowodów, których organy nie mogą zgromadzić we własnym zakresie. Współdziałanie to jest o tyle istotne, iż ewentualna przyszła kontrola legalności wydanych decyzji przez sąd administracyjny wykonywana jest na podstawie materiału dowodowego, na podstawie którego orzekały organy administracji. Jeżeli więc dopiero na etapie postępowania sądowoadministracyjnego ujawnione zostaną określone dowody, które obiektywnie nie mogły być znane organom, dowody takie nie mogą stanowić podstawy do uchylenia decyzji przez Sąd.

Po trzecie natomiast, jeżeli podatnik dysponuje dowodem, który istniał w dacie orzekania przez organy skarbowe, lecz nie mógł być im znany, właściwszym trybem kwestionowania wydanych w takiej sytuacji rozstrzygnięć jest tryb wznowienia postępowania na podstawie art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej, a nie tryb kontroli sądowoadministracyjnej.

Prezentowany wyrok potwierdza, jak istotne jest współdziałanie podatników z organami skarbowymi w toku postępowania dowodowego, szczególnie w zakresie dowodów przemawiających na korzyść podatnika. Zaniedbania w tym zakresie co prawda nie zawsze pozbawią podatnika szans na korzystne rozstrzygnięcie, lecz niewątpliwie mogą znacznie odsunąć uzyskanie takiego rozstrzygnięcia w czasie.