Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji podatnik wskazał, że w celu dywersyfikacji uzyskiwanych przychodów oraz ograniczenia ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej podejmuje działania polegające na utworzeniu innych podmiotów gospodarczych (spółek celowych prawa handlowego), którym powierza wykonywanie określonej działalności gospodarczej. W przypadku dojścia do rejestracji takiego podmiotu – podatnik obejmuje akcje/udziały w tych spółkach. Przy zawiązywaniu takich podmiotów podatnik ponosi różnego rodzaju koszty dodatkowe, w tym m.in. opinie prawne, biznesowe, techniczne itp., które mają na celu określenie kształtu i zasad funkcjonowania przyszłego przedsięwzięcia. Podatnik zapytał, czy wydatki ponoszone na nabycie usług poprzedzających utworzenie spółki celowej powinny być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia na podstawie art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p. W ocenie podatnika możliwa jest taka właśnie kwalifikacja powyższych kosztów, gdyż mają one charakter ogólny i nie są związane z konkretnym przychodem.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. W ocenie organu opisane przez podatnika wydatki nie mają charakteru ogólnego, lecz związane są z przyszłym projektem inwestycyjnym. Wydatki te są ściśle związane z zaistnieniem nowej osoby prawnej (nowego podatnika) i w konsekwencji powiązane są z przychodem uzyskiwanym przez nową spółkę, które umożliwią prowadzenie przez nią działalności gospodarczej. W efekcie powinny być zaliczone do kosztów w roku podatkowym, w którym podatnik osiągnął odpowiadające im przychody.

WSA we Wrocławiu uchylił zaskarżoną interpretację. W ocenie Sądu wydatki na nabycie usług doradczych, prawnych, finansowych, koszty zakupu raportu due dilligence, koszty delegacji związanych z utworzeniem spółki celowej stanowią pośrednie koszty uzyskania przychodów. Jako takie są one potrącalne na zasadach wynikających z art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p., tj. w momencie poniesienia. Sąd stwierdził ponadto, że kosztów obsługi prawnej na etapie podejmowania decyzji o zakupie udziałów nie można traktować jako wydatków na nabycie udziałów w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p, ponieważ pojęcie „wydatki na nabycie” oznacza tylko koszty bezpośrednio warunkujące nabycie udziałów, tj. takie, bez których poniesienia nie byłoby możliwe ich skuteczne nabycie. Natomiast usługi prawne czy doradcze należy zakwalifikować jako koszty mające związek z prowadzoną przez podatnika działalnością oraz planowanymi przedsięwzięciami.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Kosztów obsługi prawnej na etapie podejmowania decyzji o zakupie udziałów nie można traktować jako wydatków na nabycie udziałów w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p.”

Komentarz
Prezentowany wyrok WSA we Wrocławiu wyjaśnia w istocie dwa zagadnienia związane z wydatkami ponoszonymi w związku z utworzeniem spółki celowej oraz ich kwalifikacją na gruncie przepisów u.p.d.o.p.

Po pierwsze Sąd potwierdził, że ograniczenie w możliwości zaliczenia takich wydatków do kosztów uzyskania przychodów wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. odnosi się wyłącznie do wydatków, bez których nie jest możliwe nabycie lub objęcie udziałów w spółce celowej. Są to zatem m.in. cena udziałów, opłaty notarialne, podatek od czynności cywilnoprawnych (por. również m.in. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 9 maja 2012 roku, sygn. akt I SA/Bk 84/12). Wyłączeniu z kosztów na podstawie ww. przepisu nie podlegają zatem wydatki na usługi i opinie prawne, techniczne, biznesowe itp., które podatnik może zlecić przed podjęciem decyzji o założeniu spółki celowej i objęciu jej udziałów.

Konsekwencją powyższej analizy Sądu było dalsze stwierdzenie, że wydatki na opisane wyżej usługi doradcze powinny być kwalifikowane jako pośrednie koszty prowadzenia przez podatnika działalności gospodarczej. Nie są one bowiem związane z konkretnym przychodem. W efekcie, wydatki takie podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów już w dacie ich poniesienia, na podstawie art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p.