Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik (spółka z o.o.) wskazał, że zamierza wypłacić dywidendę udziałowcowi. W tym celu planowane jest podjęcie uchwały zgromadzenia wspólników dotyczące wypłaty dywidendy w części w formie gotówkowej, a w części w formie niepieniężnej, tzn. w postaci przysługujących podatnikowi praw do znaków towarowych. Podatnik zapytał, czy wypłata dywidendy niepieniężnej, w przypadku, gdy taką formę dywidendy przewiduje uchwała zgromadzenia wspólników, będzie skutkować dla podatnika powstaniem przychodu w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.t.u.p.¹ W ocenie podatnika odpowiedź na to pytanie jest przecząca. Wypłata dywidendy w formie niepieniężnej powoduje bowiem powstanie przychodu podatkowego po stronie udziałowca. Jest ponadto czynnością o charakterze jednostronnym, której nie towarzyszy świadczenie wzajemne udziałowca. Tym samym po stronie podatnika nie występuje żadne przysporzenie majątkowe, które mogłoby zostać zakwalifikowane jako przychód.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że wypłata dywidendy w formie niepieniężnej powoduje powstanie po stronie podatnika przychodu do opodatkowania, zgodnie z art. 12 ust. 1 i art. 14 ust. 1 u.p.d.o.p. Przenosząc na wspólnika prawo własności do znaku towarowego podatnik zwalnia się bowiem z długu wobec wspólnika z tytułu wypłaty dywidendy kosztem swojego majątku, a nie majątku należnego wspólnikom do podziału po opodatkowaniu dochodów podatnika.

Pogląd Ministra nie znalazł akceptacji Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Zdaniem Sądu wypłata dywidendy – niezależnie od tego czy następuje w pieniądzu czy w formie niepieniężnej – powoduje powstanie przysporzenia majątkowego po stronie udziałowca. Brak jest natomiast podstaw do przyjęcia, iż w takiej sytuacji również po stronie podatnika wypłacającego dywidendę powstanie przychód podatkowy.

Teza
Na podstawie uzasadnienia prezentowanego wyroku można sformułować następującą tezę:
„Przekazanie dywidendy w formie niepieniężnej nie powoduje po stronie podatnika (spółki wypłacającej dywidendę) powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych.”

Komentarz
Prezentowany wyrok rozstrzyga kwestię opodatkowania wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej w sposób odmienny od dominującej linii orzeczniczej organów podatkowych w tym zakresie. Czyni to jednocześnie w sposób korzystny dla podatników przesądzając, iż taka forma wypłaty dywidendy – podobnie jak w przypadku dywidendy pieniężnej – nie rodzi po stronie podatnika (spółki) obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych.

Przekonuje argumentacja WSA, iż przyjęcie stanowiska organów podatkowych prowadziłoby do nierównego traktowania podatników. Sposób podatkowoprawnej kwalifikacji wypłaty dywidendy uzależniony byłby bowiem nie od cech charakterystycznych tej czynności ani jej funkcji, lecz wyłącznie od tego, jaką decyzję co do formy dywidendy podjął podatnik (korzystając w tym zakresie uprawnień przewidzianych w przepisach kodeksu spółek handlowych). Co więcej, nie jest w praktyce możliwe wykazanie jakiego rodzaju przysporzenie majątkowe powstaje po stronie podatnika w przypadku wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej. To właśnie spółka – w formie jednostronnej czynności prawnej – przekazuje swoim udziałowcom określone świadczenie. Jeżeli więc czynność taka rodzi obowiązek podatkowy, to niewątpliwie jedynie po stronie udziałowców otrzymujących dywidendę.

WSA słusznie zauważył także, iż opodatkowanie dywidendy niepieniężnej po stronie spółki, która dywidendę tę wypłaca prowadziłoby do podwójnego opodatkowania. Z jednej strony bowiem opodatkowana byłaby spółka wypłacająca dywidendę, z drugiej zaś – co nie budzi wątpliwości – obowiązek podatkowy powstawałby także po stronie uprawnionych udziałowców. Takie rozwiązanie – jako naruszająca zakaz podwójnego opodatkowania – jest więc niedopuszczalne.

Akceptując pogląd wyrażony w omawianym wyroku przez WSA w Warszawie podatnicy wypłacający dywidendę w formie niepieniężnej nie będą zobowiązani do wykazywania z tego tytułu przychodu do opodatkowania. Należy przy tym pamiętać, iż w dalszym ciągu stanowisko organów podatkowych w powyższym zakresie jest odmienne (zob. np. interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 28 października 2009 roku nr IBPBI/2/423-897/09/AP). Praktyczne zastosowanie tez orzeczenia WSA w Warszawie może więc doprowadzić do sporu z organami podatkowymi.

1) Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)