Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że jest przedsiębiorcą telekomunikacyjnym a w skład jego przedsiębiorstwa wchodzą urządzenia przesyłowe usytuowane na nieruchomościach stanowiących własność innych podmiotów. W celu realizacji inwestycji polegających na budowie i utrzymaniu tych urządzeń podatnik musi uzyskać odpowiedni tytuł prawny pozwalający na wybudowanie urządzeń na cudzym gruncie, a następnie zapewnić sobie dostęp do tych urządzeń w celu dokonania konserwacji, remontów i usuwania awarii. W tym celu podatnik korzysta z możliwości przewidzianej w art. 3051 Kodeksu cywilnego i zawiera z właścicielami nieruchomości umowy, na mocy których ci ustanawiają na jego rzecz nieodpłatne służebności przesyłu. W związku z powyższym podatnik zapytał, czy ustanowienie na jego rzecz nieodpłatnej służebności przesyłu stanowi nieodpłatne świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p.¹ W ocenie podatnika w wykonaniu nieodpłatnej służebności przesyłu żadna ze stron nie wykonuje na rzecz drugiej strony świadczenia, którego skutkiem jest powstanie przysporzenia majątkowego dla jednej strony kosztem drugiej. Ustanowienie takiej służebności służy niezakłóconemu wykonywaniu działalności usługowej będącej przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym i nie stanowi zwiększenia majątku przedsiębiorcy, na rzecz którego ustanowiono tę służebność. W konsekwencji nie można jej uznać za nieodpłatne świadczenie, o którym mowa we wskazanym przepisie u.p.d.o.p.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Zdaniem organu nie można uznać, że ustanowiona nieodpłatna służebność przesyłu nie powoduje dla podatnika w podatku dochodowym od osób prawnych przysporzenia majątkowego, gdyż wykorzystywanie w sposób nieodpłatny przez niego obcych gruntów w celu prowadzenia działalności gospodarczej stanowi takie właśnie przysporzenie majątkowe. Istotą tego przysporzenia jest brak obowiązku zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z gruntu, na którym posadowione są urządzenia służące prowadzeniu działalności.

WSA w Warszawie podzielił stanowisko Ministra Finansów. Zdaniem Sądu art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. nakazuje uznawać za przychód podlegający opodatkowaniu wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie praw. W ocenie WSA treść tego przepisu nie pozostawia wątpliwości, że nabycie przez podatnika w sposób nieodpłatny ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności przesyłu powoduje powstanie po stronie podatnika przychodu w wysokości wartości tej służebności. Wartość ta, zgodnie z art. 12 ust. 5 u.p.d.o.p., powinna być ustalona z uwzględnieniem cen rynkowych.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Ustanowiona na rzecz podatnika nieodpłatna służebność przesyłu stanowi nieodpłatne świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p.”

Komentarz
Prezentowany wyrok jest istotny dla wszystkich podatników, którzy w ramach prowadzonej działalności korzystają z możliwości ustanowienia na swoją rzecz służebności przesyłu. Są to przede wszystkim przedsiębiorstwa energetyczne, gazowe, wodociągowe czy też telekomunikacyjne.

Sąd uznał, że w sytuacji, gdy służebność taka ustanawiana jest na rzecz podatnika nieodpłatnie, uzyskane w ten sposób świadczenie stanowi dla podatnika przychód podatkowy. Jednocześnie Sąd wyjaśnił, że wartość tak uzyskanego przychodu powinno ustalać się zgodnie z regułą wynikającą z art. 12 ust. 5 u.p.d.o.p., a więc według wartości rynkowej uzyskanych świadczeń.

Stanowisko zajęte przez WSA w Warszawie potwierdza dotychczasową linię orzeczniczą sądów administracyjnych w omawianym zakresie. Podobnie orzekł m.in. WSA w Rzeszowie w wyroku z dnia 28 stycznia 2010 roku, sygn. akt III SA/Rz 928/09 oraz WSA w Lublinie w wyroku z dnia 22 stycznia 2010 roku, sygn. akt I SA/Lu 776/09. Stanowisko Sądów jest także zbieżne z poglądami prezentowanymi w tej kwestii przez organy podatkowe (por. m.in. interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 13 października 2010 roku nr ITPB3/423-411/10/DK oraz z dnia 6 października 2010 roku nr ILPB4/423-36/10-5/MC).

W konsekwencji prezentowanego wyroku oraz wskazanej linii orzeczniczej sądów oraz organów podatkowych podatnicy korzystający z nieodpłatnych służebności przesyłu powinni liczyć się z koniecznością wliczenia wartości tak uzyskanych świadczeń do przychodów podatkowych. Odmienny sposób postępowania może bowiem – w razie kontroli podatkowej – wiązać się dla nich z negatywnymi konsekwencjami.

1) Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)