Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że w swojej działalności wykorzystuje zastrzeżone znaki towarowe, które stanowią istotny element jego majątku. Zgromadzenie Wspólników podatnika zamierza podjąć uchwałę o wypłacie dywidendy w części w formie gotówkowej, a w części w formie niepieniężnej – przysługujących podatnikowi praw do znaków towarowych. Podatnik zapytał, czy wypłata dywidendy na rzecz udziałowca zarówno w postaci praw do znaków towarowych jak i częściowo w postaci tych praw a częściowo w formie pieniężnej nie podlega opodatkowaniu VAT. Zdaniem podatnika wypłata dywidendy w postaci przeniesienia praw do znaków towarowych nie jest opodatkowana VAT, w szczególności nie stanowi ona odpłatnej dostawy towarów ani też świadczenia usług.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Stwierdził, że dywidenda w formie praw do znaków towarowych podlega opodatkowaniu VAT jako nieodpłatne świadczenie usług, przy założeniu, że podatnikowi w stosunku do tych usług przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Usługą jest bowiem każde świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument (beneficjent), tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść (choćby potencjalną). Opodatkowanie dywidendy rzeczowej jest ponadto zgodne z zasadą powszechności opodatkowania.

WSA w Warszawie uchylił zaskarżoną interpretację. W pierwszej kolejności wyjaśnił, że w świetle przepisów Kodeksu spółek handlowych wypłata dywidendy jest szczególnym rodzajem czynności prawnej. Źródłem nabycia przedmiotu dywidendy i tytułem do uzyskania przysporzenia przez udziałowca nie jest bowiem umowa cywilnoprawna, ale uchwała walnego zgromadzenia wspólników. Jest to więc czynność, do której nie mają zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące sprzedaży lub zamiany. Ponadto wypłata dywidendy nie jest czynnością polegającą na dysponowaniu przez spółkę własnym majątkiem, lecz raczej jest to czynność będąca wykonaniem określonej dyspozycji udziałowców. Nie powinna być więc klasyfikowana jako czynność dyspozycji majątkiem polegająca na jego sprzedaży lub zbyciu i w konsekwencji nie powinna być tez opodatkowana VAT. Sąd wskazał także, że wypłata dywidendy w formie rzeczowej (praw do znaków towarowych) nie spełnia podstawowych warunków do uznania jej za świadczenie usług, które to warunki zostały sformułowane w orzecznictwie ETS.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następujące tezy:
„Wypłata dywidendy w formie rzeczowej, poprzez przeniesienie na wspólnika praw do znaków towarowych, nie jest czynnością opodatkowaną VAT. W szczególności działania takiego nie można uznać za świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 u.p.t.u.”

Komentarz
W kontekście dywidend wypłacanych w formie rzeczowej jak dotychczas sądy administracyjne wypowiadały się jedynie w sprawach dotyczących podatku dochodowego. W jednym z wyroków w tym zakresie (wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2010 roku, sygn. akt III SA/Wa 374/10 – omawiany na portalu Taxfin) wyrażono pogląd, że dywidenda wypłacona w formie niepieniężnej nie powoduje po stronie spółki wypłacającej powstania przychodu podatkowego.

W prezentowanym orzeczeniu korzystne dla podatników stanowisko zostało natomiast zaprezentowane na gruncie przepisów odnoszących się do podatku od towarów i usług. Sąd uznał, że wypłaty dywidendy w formie rzeczowej nie można traktować jako czynności opodatkowanej VAT. Co prawda wyrok odnosił się do możliwości uznania takiej dywidendy za świadczenie usług (przedmiotem dywidendy były bowiem prawa do znaków towarowych), lecz jak się wydaje analogiczne stanowisko można odnieść także do dywidend, których przedmiotem są towary (np. nieruchomości).

W kontekście powyższego wyroku należy zwrócić uwagę na niejednolitość stanowiska Ministra Finansów w omawianej kwestii. W niektórych interpretacjach opowiada się on za opodatkowaniem VAT wypłaty dywidendy w formie rzeczowej (por. interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 28 stycznia 2011 roku, nr IPPP1-443-1173/10-3/PR). Zdarzają się jednak i interpretacje odmiennie traktujące taką formę dywidendy, tj. uznające ją za czynność nieopodatkowaną VAT (zob. interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 27 lipca 2010 roku, nr ILPP2/443-723/10-2/PG).

Należy mieć nadzieję, że stanowisko zaprezentowane przez WSA w Warszawie zostanie zaakceptowane w orzecznictwie sądów administracyjnych. Jeżeli tak się stanie dla podatników oznaczać to będzie brak obowiązku naliczania VAT od wartości dywidend wypłaconych w formie rzeczowej.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)