Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że zamierza nabyć licencję do oprogramowania komputerowego od podmiotu szwedzkiego. Jednocześnie podatnik planuje świadczyć na rzecz szwedzkiego kontrahenta usługi związane z marketingiem oraz dystrybucją w Polsce jego produktów. Z tytułu użytkowania oprogramowania podatnik będzie uiszczał miesięcznie opłatę licencyjną, która będzie podlegała zmniejszeniu o koszty poniesione w związku z ww. działaniami marketingowymi oraz dystrybucyjnymi. Tak ustalona wysokość opłaty będzie stanowiła podstawę opodatkowania VAT. Podatnik zapytał, czy opisany przez niego sposób postępowania jest prawidłowy wyrażając w tym zakresie pozytywne stanowisko.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że przedmiotem wniosku są w istocie dwie niezależne usługi świadczone wzajemnie między tymi samymi podmiotami. Pierwszą usługą jest usługa udzielenia licencji przez podmiot szwedzki, drugą zaś usługa marketingowa świadczona przez podatnika. Strony świadczą zatem odpłatne wzajemne usługi, które na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.  podlegają opodatkowaniu. W związku z tym dokonaną sprzedaż należy odrębnie udokumentować poprzez wystawienie faktur VAT. Konsekwencją odrębnego rozliczenia między kontrahentami świadczonych usług jest odrębne ustalenie podstawy opodatkowania. W następstwie powyższego odrębnie należy rozpoznać obowiązek podatkowy i udokumentować import usługi od kontrahenta szwedzkiego i niezależnie od tego rozpoznać obowiązek podatkowy z tytułu świadczonej przez podatnika usługi marketingowej. Dla potrzeb podatku od towarów i usług nie można przyjąć, żeby opodatkowaniu podlegała różnica należności z tytułu świadczenia dwóch niezależnych i wzajemnych usług. Przyjęty sposób rozliczeń wzajemnych między kontrahentami z tytułu obustronnych świadczeń jest rachunkiem wzajemnych płatności i nie znajduje odzwierciedlenia w podatku od towarów i usług.

WSA w Warszawie podzielił argumentację zaprezentowaną przez organ. W ocenie Sądu w przypadku nabycia licencji na oprogramowanie od kontrahenta szwedzkiego przy jednoczesnym zobowiązaniu się podatnika względem kontrahenta do świadczenia usług w zakresie promocji nabywanego oprogramowania, transakcje takie należy traktować jako dwa odrębne świadczenia. Co za tym idzie, powinny one podlegać odrębnemu opodatkowaniu.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„W przypadku, gdy dwa podmioty świadczą sobie wzajemnie usługi, przy czym wynagrodzenie należne jednemu z nich obliczane jest jako różnica wartości wyświadczonej przez niego usługi oraz usługi otrzymanej od drugiej strony, dochodzi w istocie do świadczenia dwóch odrębnych od siebie usług, z których każda podlega opodatkowaniu VAT według właściwych dla siebie zasad.”

Komentarz
Prezentowany wyrok pokazuje, że wzajemne ustalenia podatników dotyczące sposobu rozliczeń za świadczone sobie wzajemnie usługi nie ma wpływu na zakres opodatkowania takich usług VAT. W szczególności nie jest możliwa sytuacja, gdy podstawa opodatkowania VAT jest ustalana przez strony jako różnica wartości wzajemnie świadczonych usług.

W ocenie Sądu w omawianej sytuacji mamy do czynienia w istocie z dwoma odrębnymi od siebie usługami, z których każda powinna podlegać opodatkowaniu według właściwych dla siebie zasad. Okoliczność, że strony na podstawie własnych ustaleń potrącają sobie należne świadczenia pozostaje w powyższym zakresie bez znaczenia. W swojej argumentacji WSA odwołał się m.in. do wyroku TS UE z dnia 23 listopada 1988 roku 230/87 (Naturally Yours Cosmetics Limited), w którym Trybunał analizował podobne zagadnienie.

Stanowisko zajęte w prezentowanym wyroku powinno zainteresować tych podatników, którzy rozliczają się ze swoimi kontrahentami nie w pełni w formie gotówkowej, lecz również w formie wzajemnego świadczenia usług. Powinni oni pamiętać, że w takiej sytuacji na gruncie VAT każde ze świadczeń powinno być co do zasady traktowane odrębnie oraz odrębnie  opodatkowane.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)