Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji podatnik wskazał, że w celu finansowania działalności korzysta z kredytów bankowych oraz linii kredytowej. W celu zabezpieczenia zobowiązań wobec banku udziałowiec podatnika udzielił podatnikowi poręczenia do wysokości uzyskanego przez niego kredytu. Poręczenie to zostało udzielone bez ustanawiania jakiegokolwiek wynagrodzenia dla poręczyciela. Podatnik zapytał, czy poręczenie oraz inne podobne zabezpieczenia, które mogą mu zostać w przyszłości nieodpłatnie udzielone przez udziałowca stanowią przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p.¹ Zdaniem podatnika świadczenia takie nie będą stanowiły przychodu podatkowego.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Powołał się na art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. i stwierdził, że aby można było określone świadczenia zaliczyć do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu, musi dojść do stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenia otrzymuje nieodpłatnie. Dla celów podatkowych za „świadczenia” należy przyjmować te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie w majątku podatnika, mające konkretny wymiar finansowy. W opisanym przez podatnika stanie faktycznym otrzymał on świadczenie w postaci zabezpieczenia własnych zobowiązań wobec banku, przy czym wartością tego świadczenia jest korzyść wynikająca z zaniechania pobrania wynagrodzenia za udzielone poręczenie/gwarancję. Wartość ta stanowi więc dla podatnika przychód podatkowy, podlegający na mocy art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

WSA w Łodzi podzielił pogląd zaprezentowany przez Ministra Finansów. Zgodził się z organem odnośnie rozumienia pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. Wskazał, że świadczeniem takim jest uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu. Zdaniem Sądu udzielenie poręczenia lub gwarancji niesie za sobą ryzyko gospodarcze związane z gotowością do zaangażowania własnych aktywów w przyszłości, a więc ze spłatą zobowiązań dłużnika. Świadczenie takie jest usługą, która na rynku finansowym ma określoną wartość, bowiem istnieją na rynku instytucje finansowe świadczące odpłatnie tego typu usługi. W opisanym stanie faktycznym podatnik uzyskuje konkretną korzyść, wymierną ekonomicznie, polegającą na zabezpieczeniu przez inny podmiot udzielonego podatnikowi kredytu. Korzyść tę podatnik otrzymuje bezpłatnie, bowiem nie musi w jakikolwiek sposób wynagradzać gwaranta. Jednocześnie uzyskana korzyść ma określony wymiar ekonomiczny, bowiem związana jest z ryzykiem finansowym podmiotu udzielającego gwarancji, który musi liczyć się z ewentualną koniecznością zapłaty w przyszłości długu kredytobiorcy. Ryzyko takie daje się natomiast oszacować i wycenić.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Udzielone podatnikowi nieodpłatne poręczenia lub gwarancje stanowią przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p.”

Komentarz
Prezentowany wyrok potwierdza dominującą linię orzeczniczą sądów administracyjnych, które uznają gwarancje i poręczenia otrzymane nieodpłatnie przez podatników za przychód podatkowy, przy czym wartość tego przychodu stanowi wynagrodzenie, które podatnik musiałby uiścić, gdyby poręczenie lub gwarancję otrzymywał korzystając z usług działającej na rynku instytucji finansowej.

Powyższe stanowisko zostało zaakceptowane także w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, a więc tym bardziej należy uznać je już za ugruntowane. Przykładowo w tym tonie NSA orzekł w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 roku, sygn. akt II FSK 1361/07 oraz w wyroku z dnia 26 stycznia 2010 roku, sygn. akt II FSK 1417/08. Co istotne, orzecznictwo sądowe w tym zakresie jest zbieżne ze stanowiskami prezentowanymi przez organy skarbowe. Z interpretacji wydanych w ostatnim czasie można tutaj wskazać na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 13 grudnia 2010 roku, nr IBPBI/2/423-1191/10/CzP oraz z dnia 8 października 2010 roku nr IBPBI/2/423-1345/10/PC.

W konsekwencji wskazanej linii orzeczniczej zarówno sądów jak i organów skarbowych podatnicy powinni pamiętać, aby w przypadku otrzymywania nieodpłatnych świadczeń w postaci gwarancji i poręczeń odpowiednio świadczenia takie opodatkować. W tym celu powinni ustalić rynkową wartość gwarancji/poręczeń poprzez ustalenie wysokości kosztów, które musieliby ponieść, gdyby świadczenia takie otrzymywali od działającej na rynku instytucji finansowej.