Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe odmówiły podatnikowi przyspieszonego zwrotu różnicy podatku od towarów i usług za maj 2008 roku. Wskazały, że wraz z deklaracją za ten miesiąc podatnik złożył wniosek o przyspieszony zwrot podatku, domagając się zwrotu w terminie 25 dni. Przeprowadzone postępowanie wykazało natomiast, iż faktury, z których wynikał podatek naliczony wykazany w deklaracji nie zostały w całości zapłacone. Jedna z faktur została bowiem opłacona jedynie w 95%, przy czym pozostałe 5% zostało zatrzymane przez podatnika jako rodzaj kaucji na zabezpieczenie prawidłowego wykonania umowy przez kontrahenta. W konsekwencji stwierdzono, że nie został spełniony warunek dokonania przyspieszonego zwrotu podatku, określony w art. 87 ust. 6 pkt 1 u.p.t.u.¹, tj. warunek, aby kwoty faktur, z których wynika podatek naliczony zostały w całości zapłacone.

Podatnik argumentował, że kwota 5% należności wynikającej z zakwestionowanej przez organy faktury została zapłacona, przy czym nastąpiło to poprzez potrącenie wzajemnych wierzytelności podatnika oraz jego kontrahenta. Nie ma zatem przeszkód, aby dokonać przyspieszonego zwrotu podatku naliczonego.

WSA w Warszawie, po uchyleniu wcześniejszego wyroku wydanego w sprawie przez NSA, oddalił skargę podatnika. Wskazał, że podatnik nie wykazał, aby dokonał zapłaty całości kwoty z faktury, z której wynika podatek naliczony. To oznacza natomiast, iż nie przysługuje mu prawo do otrzymania przyspieszonego zwrotu różnicy podatku.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Przyspieszony zwrot różnicy podatku w terminie 25 dni od dnia złożenia rozliczenia przysługuje wyłącznie wówczas, gdy faktury, z których wynika podatek naliczony podlegający zwrotowi zostały w całości opłacone.”

Komentarz
Prezentowany wyrok powinien zainteresować podatników z dwóch zasadniczych względów.

Po pierwsze, stanowisko Sądu potwierdza, iż warunkiem przyspieszonego zwrotu różnicy podatku wynikającym z art. 87 ust. 6 u.p.t.u. jest bezwzględnie pełna zapłata należności zawartych w fakturach, z których wynika podatek naliczony wykazany przez podatnika. Niespełnienie tego warunku w stosunku do choćby jednej z faktur oznacza, że uzyskanie przyspieszonego zwrotu nie będzie możliwe. Co prawda w powyższym zakresie niektóre sądy administracyjne stają na stanowisku, iż jeżeli np. jedna z faktur ujętych w rozliczeniu za dany miesiąc nie została w całości opłacona, to przyspieszony zwrot przysługuje podatnikowi w odniesieniu do pozostałych faktur (np. wyrok WSA w Łodzi z dnia 22 kwietnia 2010 roku, sygn. akt I SA/Łd 141/10), jednakże jak na razie jest to pogląd stosunkowo rzadki, a w związku z tym wiążący się z pewnym ryzykiem.

Po drugie, jeżeli zapłata należności z faktur następuje w drodze potrącenia wzajemnych wierzytelności, podatnik powinien dołożyć należytej staranności, aby być w stanie wykazać, iż faktycznie potrącenie takie miało miejsce. Jak widać na przykładzie omawianej sprawy brak możliwości stosownego udowodnienia potrącenia może bowiem stanowić przeszkodę w uzyskaniu przyspieszonego zwrotu podatku.

Jednocześnie należy pamiętać, iż w orzecznictwie sądowym występują  rozbieżności w kwestii możliwości uzyskania przyspieszonego zwrotu podatku, gdy płatność należności z faktur następuje przez wzajemne potrącenie wierzytelności. Niektóre składy orzekające uznają bowiem, iż jeżeli należność z faktury przekracza 15.000 euro (por. art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) to wówczas przyspieszony zwrot jest możliwy tylko wtedy, gdy płatność nastąpiła na rachunek bankowy kontrahenta, a nie w formie potrącenia (por. powołany wcześniej wyrok WSA w Łodzi z dnia 22 kwietnia 2010 roku, sygn. akt I SA/Łd 141/10). Wcześniejsze orzecznictwo dopuszczało natomiast możliwość uzyskania przyspieszonego zwrotu różnicy podatku także wtedy, gdy zapłata nastąpiła poprzez potrącenie i to niezależnie od kwoty płatności (tak np. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 10 maja 2007 roku, sygn. akt III SA/Gl 216/07).

Uwzględniając powyższe należy wskazać, iż podatnicy występujący o przyspieszony zwrot różnicy podatku, jeżeli kwoty tego podatku wynikają z faktur uregulowanych w drodze potrącenia, powinni liczyć się z ryzykiem otrzymania odmownej decyzji organów podatkowych. Ryzyko to można zminimalizować – oczywiście jeżeli istnieje taka możliwość – poprzez uregulowanie przedmiotowych faktur w sposób określony w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, tj. na rachunek bankowy kontrahenta. W takiej sytuacji, przy spełnieniu pozostałych warunków szybszego zwrotu podatku (m.in. należytego umotywowania wniosku), szanse na korzystną decyzję organów skarbowych są zdecydowanie większe.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)