Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że z powodów biznesowych wydzielił do odrębnej spółki kapitałowej jedną z gałęzi swojej działalności. Wydzielone składniki majątkowe zostały wniesione do nowej spółki w formie aportu, a wcześniej zostały także wyodrębnione jako oddział podatnika podlegający rejestracji w KRS. Wydzielona część przedsiębiorstwa, która została wniesiona w formie aportu nie obejmowała praw do nieruchomości. Tym niemniej spółka, do której aport ten wniesiono dysponowała prawami do nieruchomości (najem), wykorzystywanych do prowadzenia działalności. W tym stanie rzeczy podatnik wniósł o potwierdzenie, czy opisany przez niego zespół składników majątkowych stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 4a pkt 4 u.p.d.o.p.¹ W ocenie podatnika odpowiedź na postawione pytanie jest twierdząca.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wyjaśnił, że zorganizowana część przedsiębiorstwa nie jest dowolnym zbiorem składników majątkowych (materialnych i niematerialnych) wchodzących w skład przedsiębiorstwa, ale wyodrębnionym organizacyjnie, finansowo i funkcjonalnie zespołem tych składników, zdolnym do bycia oddzielnym przedsiębiorstwem, samodzielnie realizującym określone zadania gospodarcze. Aby zatem część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za jego zorganizowaną część, musi ona posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe: materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa. Zdaniem organu wyłączenie z masy majątkowej będącej częścią przedsiębiorstwa nieruchomości lub praw do nieruchomości powoduje pozbawienie wydzielonego kompleksu majątkowego cechy zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

WSA w Warszawie uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd stwierdził, że z treści wniosku o interpretację wynikało, że wnoszony przez podatnika zespół składników majątkowych może zostać uznany za zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 4a pkt 4 u.p.d.o.p. Powoływana przez Ministra Finansów okoliczność, że wśród tych składników nie występują prawa do nieruchomości nie wyklucza możliwości podjęcia w oparciu o ten zespół dotychczasowej działalności w ramach odrębnego przedsiębiorstwa. Tym bardziej, że z informacji udzielonych przez podatnika wynikało, że dotychczas działalność ta była prowadzona w oparciu o nieruchomości użytkowane na podstawie umów najmu. Fakt ten świadczy o tym, że do prowadzenia danej działalności nie jest konieczne dysponowanie przez podatnika własnymi nieruchomościami. Zdaniem Sądu, jeżeli w ramach nowego przedsiębiorstwa, w oparciu o wskazany zespół składników majątkowych możliwe będzie wynajęcie nieruchomości potrzebnych do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej to zespół ten spełniał kryteria zorganizowanej części przedsiębiorstwa wskazane w art. 4a pkt 4 u.p.d.o.p.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Prawo własności nieruchomości nie jest koniecznym elementem zorganizowanej części przedsiębiorstwa.”

Komentarz
Pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa pojawia się zarówno na gruncie przepisów dotyczących podatku dochodowego jak i podatku VAT. Co prawda w omawianej sprawie przedmiotem interpretacji była definicja zawarta w art. 4a pkt 4 u.p.d.o.p., jednakże jest ona zbieżna z definicją zawartą w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT co powoduje, że pogląd Sądu może zostać zastosowany w obydwu powyższych przypadkach. W myśl powołanych przepisów przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

W prezentowanym wyroku WSA w Warszawie potwierdził dotychczasową linię orzeczniczą sądów administracyjnych, zgodnie z którą prawa własności nieruchomości nie są w każdym przypadku niezbędnym elementem zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Aby można było mówić o zorganizowanej części przedsiębiorstwa istotne jest bowiem przede wszystkim to, czy na podstawie danego zespołu składników majątkowych możliwe jest samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej. Jeżeli pomimo braku praw własności nieruchomości prowadzenie takiej działalności jest możliwe, to mamy do czynienia z zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa. Podobne stanowisko można znaleźć m.in. w wyroku NSA z dnia 10 marca 2011 roku, sygn. akt I FSK 1062/10 oraz z dnia 30 sierpnia 2011 roku, sygn. akt II FSK 502/10.

Stanowisko zajęte przez Sąd jest istotne z tego względu, iż zarówno przepisy u.p.d.o.p. jak i ustawy o VAT przewidują określone skutki podatkowe zdarzeń, których przedmiotem jest właśnie zorganizowana część przedsiębiorstwa. W zakresie podatku dochodowego można wskazać np. na art. 12 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.p., z którego wynika, że nie zalicza się do przychodów wartości udziałów objętych w spółce kapitałowej w zamian za aport w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Na gruncie VAT natomiast jeżeli przedmiotem transakcji jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, czynność taka nie podlega przepisom ustawy o VAT (art. 6 pkt 1 ustawy o VAT).

1) Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 roku Nr 54, poz. 654 ze zm.)