Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi wysokość zobowiązania w VAT. Wskazały, że nieprawidłowo potraktował on sprzedaż nieruchomości jako zwolnioną z VAT, podczas gdy powinien był taką czynność opodatkować. W tym zakresie stwierdzono, że podatnik sprzedał na rzecz trzech osób fizycznych prawo wieczystego użytkowania nieruchomości uznając sprzedaż za zwolnioną z podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u.¹ (towary używane). Zdaniem organów postępowanie podatnika było niewłaściwe. Biorąc pod uwagę, iż sprzedaż dokonana została na rzecz trzech nabywców, z których każdy nabył 1/3 udziału w nieruchomości, przedmiotem transakcji była sprzedaż praw do udziału we współwłasności, nie zaś materialna części tej nieruchomości. W przypadku dostawy udziału w nieruchomości nie może być mowy o dostawie towaru. Udział poszczególnych współwłaścicieli w tej nieruchomości ma bowiem charakter abstrakcyjny. Oznacza to, iż żaden ze współwłaścicieli nie nabywa materialnie wyodrębnionej części nieruchomości, której jest wyłącznym właścicielem, każdemu natomiast przysługuje prawo do całej nieruchomości, wyrażone ułamkiem w stosunku do prawa wspólnego. W ocenie organów przedmiotem sprzedaży nie była zatem materialna część rzeczy, lecz udział w nieruchomości, czyli prawo majątkowe, którego sprzedaż nie może korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u., gdyż przepis ten odnosi się wyłącznie do sprzedaży towarów.

Podatnik argumentował, że część budynku i część budowli na potrzeby VAT należy traktować jako towar, więc trzeba nim obejmować część budynku, zarówno wtedy, gdy jest ona według prawa cywilnego wydzielona, jak i gdy stanowi ułamkową część we współwłasności nieruchomości budynkowej. Sprzedaż prawa użytkowania wieczystego na rzecz trzech osób oraz znajdującego się na tej działce budynku stanowiła więc dostawę towarów.

WSA w Białymstoku uchylił zaskarżone decyzje, odwołując się do uchwały NSA z dnia 24 października 2011 roku, sygn. akt I FPS 2/11, w której stwierdzono, że sprzedaż udziału w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziału we współwłasności budynków stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.t.u. w związku z art. 5 pkt 6 tej ustawy. W konsekwencji Sąd uznał, że dokonana przez podatnika sprzedaż prawa użytkowania wieczystego gruntu stanowiła dostawę towarów, a zatem podatnik mógł potraktować tę dostawę jako zwolnioną z VAT dostawę towarów używanych.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Sprzedaż udziału w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz udziału we współwłasności budynków stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.t.u. w związku z art. 5 pkt 6 tej ustawy.”

Komentarz
Z punktu widzenia zasad opodatkowania VAT kwalifikacja sprzedaży udziału we współwłasności nieruchomości została przesądzona w uchwale składu siedmiu sędziów NSA z dnia 24 października 2011 roku, sygn. akt I FPS 2/11. NSA uznał taką czynność za dostawę towarów, podważając tym samym wcześniejsze orzeczenia sądowe, które traktowały ją za świadczenie usług².

Jak widać na przykładzie omawianego wyroku WSA w Białymstoku, tezy powyższego stanowiska NSA już znajdują potwierdzenie w orzeczeniach wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne. Należy się spodziewać, że również i organy podatkowe uwzględnią w swoich stanowiskach powyższy pogląd.

Pozytywne konsekwencje uznania sprzedaży udziału w nieruchomości za dostawę towarów mogą przejawiać się m.in. w możliwości skorzystania przez podatników ze zwolnień z VAT przewidzianych wyłącznie dla dostawy towarów, w tym m.in. zwolnień odnoszących się do czynności dostawy nieruchomości.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2006 roku
2) Np. wyrok NSA z dnia 1 października 2008 roku, sygn. akt I FSK 1242/07