Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że zamierza przejąć przez połączenie kilka spółek w trybie art. 492 § 1 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych. Podatnik przewiduje, że po połączeniu może jeszcze otrzymywać faktury wystawione na spółki przejęte (nie istniejące już prawnie), przy czym data wystawienia tych faktur może przypadać zarówno na okres sprzed jak i po połączeniu spółek. Faktury wystawione na spółki przejmowane przed dniem połączenia nie zostaną rozliczone w deklaracjach podatkowych spółek przyjmowanych. Podatnik zapytał, czy będzie miał prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur otrzymanych pod dniu połączenia a wystawionych na spółki przejmowane zarówno przed jak i po dacie połączenia bez konieczności korygowania zawartych na fakturach danych nabywcy. W ocenie podatnika odpowiedź na to pytanie jest twierdząca a warunkiem koniecznym odliczenia nie będzie wystawienie not korygujących na dane nabywcy wskazane na fakturze.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Stwierdził, że w przypadku przejęcia spółek poprzez inkorporację na podstawie art. 492 Kodeksu spółek handlowych nastąpi sukcesja praw i obowiązków podatkowych określona w art. 93 Ordynacji podatkowej. Wówczas faktury wystawione przed datą przejęcia na spółki przejmowane będą dla podatnika – spółki przejmującej – podstawą do rozliczenia VAT naliczonego, bez obowiązku korygowania danych nabywcy (o ile wystąpi związek podatku naliczonego ze sprzedażą opodatkowaną). Natomiast w przypadku faktur wystawionych po dacie przejęcia, gdzie jako nabywca będzie wskazana spółka przejmowana, podatnik co do zasady także będzie uprawniony do odliczenia wykazanego w tych fakturach podatku naliczonego. Warunkiem tego odliczenia będzie jednakże uprzednie skorygowanie faktur w zakresie danych nabywcy (faktury będą bowiem wystawione na podmiot nieistniejący – spółki przejęte, a faktycznym nabywcą będzie już wówczas podatnik – spółka przejmująca).

WSA w Rzeszowie uchylił zaskarżoną interpretację. Potwierdził, że w drodze przejęcia spółek handlowych na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych dojdzie do uniwersalnej sukcesji podatkowej, w wyniku której spółka przejmująca (podatnik) wstąpi we wszelkie prawa i obowiązki podatkowe spółek przejmowanych, w tym również związane z odliczaniem VAT naliczonego. Sąd wskazał, że określenie w fakturze VAT jako nabywcy spółki przejętej nie wyłącza prawa spółki przejmującej do odliczenia VAT naliczonego. O prawie do odliczenia decydują bowiem w takiej sytuacji okoliczności faktyczne zdarzenia gospodarczego, a nie sposób określenia nabywcy. W konsekwencji nawet wówczas, gdy na fakturach wskazane będą dane spółek przejętych, faktury takie będą stanowiły podstawę do odliczenia podatku naliczonego przez spółkę przejmującą.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następujące tezy:
„1. Połączenie spółek na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych poprzez przeniesienie całego majątku z jednej ze spółek do drugiej skutkuje prawem dla spółki przejmującej do odliczenia kwot podatku naliczonego określonego w fakturach zakupu, wystawionych dla spółki przejmowanej.
2. Spółce przejmującej przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych na spółkę przejmowaną po dniu połączenia spółek, bez obowiązku korygowania danych nabywcy. Warunkiem koniecznym do skorzystania z prawa do odliczenia nie jest w takim przypadku także wystawienie not korygujących na dane nabywcy towaru lub usługi.”

Komentarz
Prezentowane orzeczenie powinno zainteresować tych wszystkich podatników, którzy dokonali, bądź też zamierzają dokonać przejęcia innej spółki poprzez połączenie. Z wyroku WSA w Rzeszowie można wyciągnąć w tym zakresie dwa zasadnicze wnioski.

Po pierwsze, przejęcie innej spółki w drodze połączenia określonego w art. 492 § 1 pkt 1 Kodeksu spółek handlowych powoduje sukcesję praw i obowiązków w sferze prawa podatkowego. Na gruncie VAT oznacza to, że spółka przejmująca jest uprawniona do odliczenia podatku naliczonego związanego z transakcjami, których stroną była spółka przejmowana, przy założeniu oczywiście, że podatek ten nie został odliczony w deklaracji składanej jeszcze przez spółkę przejmowaną. Zagadnienie to nie budzi aktualnie większych wątpliwości interpretacyjnych i jest akceptowane także przez organy skarbowe (por. np. interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 15 czerwca 2010 roku nr ILPP2/443-507/10-2/SJ).

Po drugie, prawo do odliczenia przysługujące spółce przejmującej może zostać zrealizowane na podstawie faktury VAT, w której jako nabywca będzie widniała spółka przejmowana. Zgodnie ze stanowiskiem WSA w Rzeszowie powyższa zasada będzie aktualna niezależnie od tego, czy faktura uprawniająca do odliczenia podatku naliczonego została wystawiona przed, czy też po finalizacji przejęcia. Za każdym razem będzie ona uprawniała do dokonania odliczenia, bez konieczności korygowania danych nabywcy i wykazywania w miejsce spółki przejętej danych spółki przejmującej.

Praktycznym skutkiem dokonanej przez Sąd w prezentowanym wyroku wykładni przepisów ustawy o VAT będzie znaczne uproszczenie procedury rozliczania VAT w związku z przejęciem bądź połączeniem spółek. Podatnicy będą mogli bowiem skorzystać z odliczenia bez konieczności wcześniejszego otrzymania od kontrahentów faktur korygujących związanych ze zmianą danych nabywcy towaru lub usługi.  Jest to szczególnie istotne w przypadku podatników otrzymujących znaczną ilość faktur, których odpowiednie skorygowanie mogłoby znacznie odroczyć termin dokonania odliczenia VAT naliczonego.