Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że w ramach prowadzonej działalności wystawia znaczne ilości faktur i faktur korygujących. Niejednokrotnie zdarza się, że otrzymuje on potwierdzenie otrzymania faktury korygującej przez kontrahenta ze znacznym opóźnieniem, bądź też nie otrzymuje ich wcale. Zapytał, czy jest uprawniony do obniżenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego na podstawie wystawionej faktury korygującej w rozliczeniu za okres, w którym wystawiona została taka faktura, także wówczas, gdy w ustawowo określonym terminie do złożenia deklaracji VAT-7 za dany okres rozliczeniowy nie uzyskał potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towarów. W ocenie podatnika jest on uprawniony do obniżenia podstawy opodatkowania oraz kwot podatku należnego na powyższych zasadach.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Stwierdził, że warunkiem obniżenia przez sprzedawcę podatku należnego na podstawie wystawionej faktury korygującej jest posiadanie przez niego potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę. Wymóg ten wynika z art. 29 ust. 4a u.p.t.u.¹ i bez znaczenia pozostaje fakt, że uzyskanie potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez podatnika bywa utrudnione.

WSA w Gdańsku uchylił zaskarżoną interpretację. Zdaniem Sądu przepisy Dyrektywy 2006/112², a w szczególności art. 73 – art. 92 tej dyrektywy, nie wprowadzają jako warunku powstania prawa do obniżenia obrotu, a co za tym idzie obniżenia podatku od towarów i usług, obowiązku posiadania dowodu doręczenia faktury korygującej nabywcy towaru lub usługi. Wprowadzenia takiego wymogu w przepisach krajowych nie można także uznać za zgodne z art. 90 Dyrektywy 2006/112, który pozwala Państwom Członkowskim na określenie warunków obniżenia podstawy opodatkowania. WSA zauważył, że wystawienie faktury korygującej oraz jej doręczenie klientowi a następnie dołączenie do posiadanej dokumentacji dowodu odbioru faktury korygującej przez klienta jest jedynie wymogiem technicznym, a nie warunkiem powstania prawa do zmniejszenia obrotu, a w konsekwencji, zmniejszenia podatku VAT.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Art. 29 ust. 4a u.p.t.u. jest sprzeczny z prawem wspólnotowym. Warunek posiadania potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę, od którego uzależniona jest możliwość obniżenia podstawy opodatkowania (a w konsekwencji obniżenie podatku należnego) stanowi środek krajowy naruszający w nadmiernym stopniu cele i treść Dyrektywy 2006/112. Brak spełnienia tego warunku powoduje bowiem obciążenie podatnika ciężarem VAT w oderwaniu od jego rzeczywistej sytuacji podatkowej, naruszając podstawowe zasady VAT takie jak: proporcjonalność, neutralność i opodatkowanie konsumpcji.”

Komentarz
O wyrokach odnoszących się do możliwości obniżenia podstawy opodatkowania oraz kwot podatku należnego bez konieczności posiadania przez podatnika – wystawcę faktury korygującej – potwierdzenia odbioru tej faktury przez nabywcę towarów lub usług pisaliśmy już na łamach portalu Taxfin. Wskazywaliśmy m.in. na rozbieżności w orzecznictwie sądowym podając przykłady dwóch głównych linii orzeczniczych w tym zakresie (por. omówienie wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 25 sierpnia 2010 roku, sygn. akt I SA/Bd 473/10).

Omawiane zagadnienie, odnoszące się do zgodności art. 29 ust. 4a u.p.t.u. z przepisami wspólnotowymi, będzie w niedługiej przyszłości przedmiotem analizy ETS. Pytanie prejudycjalne w tym zakresie zostało bowiem zadane prze NSA w postanowieniu z dnia 16 września 2010 roku, sygn. akt I FSK 104/10.

Wydawało się, że na skutek powyższego pytania prejudycjalnego szanse podatników na szybkie uzyskanie wyroku polskiego sądu w tej samej materii są niewielkie. Istniało bowiem ryzyko, że składy orzekające nie będą skłonne do podejmowania samodzielnego rozstrzygnięcia i masowo decydować się będą na zawieszenie postępowań do czasu wydania wyroku przez ETS. Tak też niestety w większości przypadków się dzieje (por. m.in. postanowienie WSA we Wrocławiu z dnia 8 marca 2011 roku, sygn. akt I SA/Wr 3/11, WSA w Poznaniu z dnia 24 lutego 2011 roku, sygn. akt I SA/Po 901/10).

Jak się jednak okazuje nie wszystkie składy orzekające za konieczne uznają poznanie stanowiska ETS, szczególnie w tych przypadkach, gdy podzielają one pogląd o niezgodności art. 29 ust. 4a u.p.t.u. z regulacjami prawa wspólnotowego. Poza wyrokiem prezentowanym w niniejszym omówieniu, korzystne dla podatników stanowisko podważające skuteczność wymogu wynikającego z art. 29 ust. 4a u.p.t.u. wyraził np. WSA w Białymstoku z dnia 22 grudnia 2010 roku, sygn. akt I SA/Bk 483/10.

Niewątpliwie takie „odważne” stanowiska sądów są korzystne dla podatników, stwarzając im szansę na szybsze uzyskanie właściwej ochrony związanej z rozliczeniem VAT.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)
2) Dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej