Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, ze posiada udziały w spółce kapitałowej, które zamierza wnieść do zamkniętego funduszu inwestycyjnego i w ten sposób pokryć cenę obejmowanych certyfikatów inwestycyjnych w tym funduszu. Po osiągnięciu założonego wzrostu wartości certyfikatów inwestycyjnych, podatnik zamierza dokonać ich zbycia albo umorzenia. Zapytał, w którym momencie powstaje obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób prawnych z tytułu uczestnictwa w zamkniętym funduszu inwestycyjnym. W ocenie podatnika z uwagi na brak przepisów określających wprost moment powstania obowiązku podatkowego dla opisanej czynności należy uznać, że wniesienie akcji/udziałów do funduszu inwestycyjnego nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych. Oznacza to, że przychód nie powstaje w dacie opłacenia akcjami/udziałami certyfikatów w funduszu inwestycyjnym. Zdaniem podatnika przychód w takim przypadku powstaje w momencie ustalenia dochodu z odpłatnego zbycia lub umorzenia certyfikatów inwestycyjnych.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że w momencie wniesienia akcji/udziałów w spółce do funduszu inwestycyjnego ustalana jest ich wartość pieniężna, która stanowi de facto cenę, po której akcje/udziały są zbywane. Wpłata do funduszu inwestycyjnego w postaci akcji/udziałów stanowi szczególną formę ich zbycia. W konsekwencji poprzez wniesienie akcji/udziałów do funduszu inwestycyjnego w zamian za certyfikaty inwestycyjne dochodzi do ich zbycia na rzecz funduszu oraz do jednoczesnego nabycia certyfikatów inwestycyjnych. Tym samym wartość pieniężna nabywanych certyfikatów inwestycyjnych stanowi przychód podmiotu wnoszącego do funduszu inwestycyjnego akcje/udziały.

WSA w Opolu oddalił skargę podatnika. Sąd uznał, że wraz ze zbyciem akcji/udziałów własność tych udziałów przechodzi na fundusz. Jest to umowa odpłatna i charakteryzująca się ekwiwalentnością świadczeń. W jej wyniku powstaje po stronie wnoszącego przychód ze zbycia akcji/udziałów, a momentem jego powstania staje się przeniesienie własności udziałów/akcji na nabywcę. Zbycie akcji/udziałów rodzi po stronie podatnika prawo do ekwiwalentu pieniężnego. Udziały te lub akcje muszą być odpowiednio wycenione, mają więc określoną wartość pieniężną. Z chwilą wniesienia akcji/udziałów do funduszu inwestycyjnego następuje ich zbycie o charakterze odpłatnym, co wyraża się w tym, że w zamian podatnik otrzymuje certyfikaty inwestycyjne o określonej wartości.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„W przypadku nabycia certyfikatów inwestycyjnych w zamkniętym funduszu inwestycyjnym w drodze wniesienia akcji/udziałów w innej spółce kapitałowej, po stronie podmiotu wnoszącego te akcje/udziały powstanie przychód w rozumieniu przepisów u.p.d.o.p.¹”

Komentarz
Na łamach portalu Taxfin wspominaliśmy już o zagadnieniu związanym z momentem powstania przychodu z tytułu nabycia certyfikatów inwestycyjnych w zamian za akcje lub udziały. Wskazywaliśmy przede wszystkim na wyrok NSA w sprawie II FSK 1047/09, w którym Sąd postawił tezę, że w momencie wniesienia udziałów/papierów wartościowych do funduszu inwestycyjnego zamkniętego, inwestor nie uzyskuje automatycznie realnego przysporzenia trwale powiększającego jego aktywa i stanowiącego przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. Przychód taki powstaje dopiero na drugim etapie procesu inwestycji, tj. w razie umorzenia certyfikatów (także w przypadku likwidacji funduszu), zbycia certyfikatów na rzecz osoby trzeciej albo – wyjątkowo – w następstwie wypłaty dochodów funduszu bez umarzania certyfikatów inwestycyjnych.

Jak widać na przykładzie prezentowanego wyroku WSA w Opolu, powyższego poglądu nie można jeszcze uznać za ugruntowany w orzecznictwie sądowym. W dalszym ciągu zdarzają się bowiem wyroki, w których Sądy nakazują deklarowanie przychodu już w momencie nabycia certyfikatów inwestycyjnych w zamian za akcje lub udziały.

Powyższe powinno stanowić swoistą „przestrogę” dla podatników, że nabycie certyfikatów inwestycyjnych w zamian za akcje/udziały w dalszym ciągu może wiązać się z określonym ryzykiem podatkowym. Dopóki stanowisko wyrażone przez NSA we wspomnianym wyżej wyroku nie zostanie potwierdzone przez kolejne składy orzekające, przedmiotowa kwestia powinna być przez podatników traktowana ze szczególną ostrożnością i rozwagą.

1) Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)