Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych za 2007 r. stwierdzając, iż zaniżył on przychody o wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych mu przez podmiot powiązany. Udzielone poręczenia stanowiły zabezpieczenie zawartych przez podatnika umów leasingu. Zdaniem organów faktyczną korzyścią uzyskaną przez podatnika w efekcie otrzymania zakwestionowanych poręczeń i gwarancji było to, iż nie musiał on ponieść opłat, które w warunkach rynkowych musiałby w takiej sytuacji zapłacić. Wartość przychodu organy ustaliły na podstawie wysokości opłat prowizyjnych stosowanych przez instytucje profesjonalnie zajmujące się udzielaniem poręczeń i gwarancji.

Podatnik argumentował, iż umowa poręczenia nie musi wiązać się z wynagrodzeniem poręczyciela. Ponadto przez samo udzielenie poręczenia poręczyciel nie ponosi żadnych kosztów, a zatem nie sposób mówić o odniesieniu jakichkolwiek korzyści przez podatnika. Brak jest więc podstaw do uznania, że po stronie podatnika powstanie przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia.

WSA w Szczecinie podzielił stanowisko organów podatkowych. W ocenie Sądu nieodpłatnym świadczeniem, które zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p.¹ stanowi przychód podatnika, są wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu oraz te zjawiska i zdarzenia, których skutkiem jest nieodpłatne, a więc niezwiązane z kosztami, przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy. Zdaniem WSA fakt, iż w chwili udzielenia poręczenia nie rodziło ono po stronie poręczającego żadnych negatywnych skutków materialnych, gdyż byłby on zobowiązany do świadczenia dopiero z chwilą realizacji poręczenia, nie oznacza automatycznie, iż podatnik, na rzecz którego poręczenia udzielono nie uzyskał żadnych korzyści. Faktyczną uzyskaną przez podatnika korzyścią jest w takim przypadku zaoszczędzenie kosztów, które musiałby ponieść, gdyby poręczenia udzielił mu podmiot profesjonalnie zajmujący się taką działalnością.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Nieodpłatne poręczenie udzielone podatnikowi przez podmiot z jego grupy kapitałowej, stanowi dla tego podatnika przychód podatkowy. Wartość tego przychodu stanowi kwota prowizji i opłat, które podatnik musiałby ponieść, gdyby poręczenia udzielał mu podmiot profesjonalnie zajmujący się prowadzeniem tego typu działalności gospodarczej.”

Komentarz
Prezentowany wyrok potwierdza dotychczasową linię orzeczniczą sądów administracyjnych w zakresie charakteru nieodpłatnych poręczeń i gwarancji udzielanych przez podmioty powiązane. Sąd uznał bowiem, iż świadczenie takie należy kwalifikować jako nieodpłatne świadczenie, które zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. stanowi przychód podatkowy.

Jak wskazano wyżej analogiczne poglądy były już prezentowane w orzecznictwie zarówno wojewódzkich sądów administracyjnych jak i NSA. Przykładowo w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 roku, sygn. akt II FSK 1361/07 NSA uznał, że „udzielenie podatnikowi przez powiązaną z nim spółkę gwarancji i poręczenia wekslowego nieodpłatnie w celu zabezpieczenia kredytu udzielonego podatnikowi przez bank spełnia wymogi opodatkowania tego świadczenia jako nieodpłatnego na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p.” Podobne stanowisko znaleźć można także w wyrokach NSA z dnia 8 grudnia 2009 roku, sygn. akt II FSK 1156/08 oraz z dnia 26 stycznia 2010 roku, sygn. akt II FSK 1417/08.

Posiłkując się ww. orzeczeniami NSA również i organy podatkowe aktualnie uznają, iż nieodpłatne poręczenie należy traktować jako nieodpłatne świadczenie, a jego wartość wliczać do przychodów podatnika. Tak Minister Finansów uznał m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 8 października 2010 roku nr IBPBI/2/423-1345/10/PC oraz w interpretacji indywidualnej z dnia 19 sierpnia 2010 roku nr ILPB4/423-5/10-2/DS.

Tezy przedstawione w wyroku prezentowanym wyroku WSA Szczecinie jak i w przywołanych wyżej orzeczeniach NSA i interpretacjach Ministra Finansów powinny być dla podatników istotną wskazówką przy ustalaniu podatkowych konsekwencji udzielanych im poręczeń i gwarancji. Wartość takich świadczeń powinno wykazywać się po stronie przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym. W przeciwnym razie podatnicy powinni liczyć się z niekorzystnymi dla nich decyzjami organów podatkowych.

1) Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)