Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe zakwestionowały zadeklarowaną przez podatnika wysokość nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Ustaliły, że podatnik dokonywał wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów stosując do takich transakcji 0% stawkę VAT. W wyniku kontroli organy stwierdziły, że niektórzy kontrahenci podatnika w dacie dokonywania transakcji nie posiadali ważnego numeru indentyfikacyjnego dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, a tym samym nie byli zarejestrowani dla potrzeb handlu wewnątrzwspólnotowego. Ponadto z informacji przesłanych w ramach systemu VIES wynikało, że kontrahenci ci nie byli aktywnymi podatnikami podatku od wartości dodanej. W konsekwencji powyższego organy zakwestionowały zasadność zastosowania przez podatnika do opisanych transakcji 0% stawki VAT.

Podatnik argumentował, że w dacie dostaw kontrahenci byli aktywnymi podatnikami VAT, zidentyfikowanymi dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych. W celu weryfikacji kontrahentów dokonał on bowiem sprawdzenia ich numerów identyfikacyjnych na stronie internetowej systemu VIES, co jest jedną z możliwych form sprawdzenia aktywności numeru identyfikacyjnego kontrahenta. Jak się później okazało informacje zawarte w tym systemie były nieaktualne.

WSA w Szczecinie, po uchyleniu wcześniejszego wyroku w sprawie przez NSA, oddalił skargę podatnika. Wskazał, iż jednym z warunków zastosowania 0% stawki VAT przy wewnątrzwspólnotowych dostawach towarów jest dokonanie takiej dostawy na rzecz podatnika posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz podanie tego numeru na fakturze dokumentującej dostawę. Wymóg ten jest zgodny z regulacjami prawa wspólnotowego. Jednocześnie w celu umożliwienia podatnikom dokonania odpowiedniej weryfikacji w przepisach u.p.t.u.¹ wprowadzono art. 97 ust. 17-19, w których określono procedurę potwierdzania zidentyfikowania określonego podmiotu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych. Uprawnienie takie przyznano krajowym organom podatkowym, tj. naczelnikowi urzędu skarbowego oraz biuru wymiany informacji o podatku VAT. W ocenie Sądu powyższego warunku zastosowania 0% stawki VAT nie zmienia błędne przekonanie podatnika, że jego kontrahent jest podmiotem prawidłowo zarejestrowanym dla potrzeb VAT w innym państwie członkowskim, podczas gdy w praktyce kontrahent takiej rejestracji nie posiada. W konsekwencji w niniejszej sprawie błędne przekonanie podatnika o ważności numerów identyfikacyjnych kontrahentów, które wynikało z informacji uzyskanych na stronach internetowych Komisji Europejskiej (system VIES) nie uzasadnia zastosowania przez niego 0% stawki VAT. To źródło informacji nie zostało bowiem przewidziane w przepisach u.p.t.u. jako oficjalny sposób potwierdzania wiarygodności kontrahentów.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Warunkiem zastosowania 0% stawki VAT przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów jest dokonanie tej dostawy na rzecz podatnika posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz podanie tego numeru na fakturze dokumentującej dostawę. Oficjalną procedurę weryfikacji kontrahentów w powyższym zakresie przewidują art. 97 ust. 17 – ust. 19 u.p.t.u.”

Komentarz
Na łamach portalu Taxfin pisaliśmy już o tym, iż warunkiem koniecznym zastosowania 0% stawki VAT przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów jest posiadanie przez nabywcę właściwego i ważnego (w dacie dostawy) numeru identyfikacyjnego dla transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz podanie przez podatnika dokonującego dostawy tego numeru na fakturze stwierdzającej dostawę towarów. Niespełnienie któregokolwiek z powyższych warunków powoduje niemożność opodatkowania dostawy według stawki 0% (por. omówienie wyroku NSA z dnia 26 listopada 2009 roku, sygn. akt I FSK 1449/09).

Wspominaliśmy także i o tym, jak ważne z punktu widzenia podatników jest dokonanie prawidłowej weryfikacji kontrahenta (zob. omówienie wyroku NSA z dnia 6 lipca 2010 roku, sygn. akt I FSK 1153/09). Zwracaliśmy jednocześnie uwagę, iż weryfikacja taka wyłącznie na podstawie informacji uzyskanych z systemu VIES może okazać się niewystarczająca. System ten nie dostarcza bowiem informacji o nazwie podatnika zarejestrowanego pod danym numerem ani o jego adresie. Jak widać na gruncie niniejszej sprawy bywa i tak, że uzyskane w tym trybie dane mogą okazać się nieaktualne.

W kontekście powyższego warto więc pamiętać, iż przepisy u.p.t.u. przewidują oficjalny tryb weryfikacji wiarygodności (rejestracji) kontrahentów na gruncie VAT. W przypadku transakcji krajowych procedurę taką reguluje art. 96 ust. 13 u.p.t.u., zgodnie z którym naczelnik urzędu skarbowego potwierdza fakt rejestracji jako podatnika VAT czynnego lub zwolnionego.

W prezentowanym wyroku WSA przypomniał, iż analogiczna regulacja funkcjonuje także w zakresie potwierdzania rejestracji kontrahentów w transakcjach wspólnotowych. W art. 97 ust. 17 – 19 u.p.t.u. ustawodawca przewidział bowiem, że informacji w tym przedmiocie udzielają podmiotom zainteresowanym bądź to naczelnik urzędu skarbowego, bądź też biuro wymiany informacji o podatku VAT.

Uzyskanie odpowiednich informacji odnośnie statusu kontrahentów nie powinno nastręczać podatnikom zbyt wielu trudności, szczególnie jeżeli uwzględni się fakt, że przepisy u.p.t.u. dopuszczają wystąpienie z wnioskiem zarówno pisemnie jak i faksem, telefonicznie lub pocztą elektroniczną. Biorąc natomiast pod uwagę zakres negatywnych konsekwencji, które mogą być w przyszłości efektem braku prawidłowej rejestracji kontrahenta, wydaje się, iż każdy podatnik dokonujący wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów – w celu ochrony własnych interesów – powinien takiej weryfikacji dokonać.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)