Popularną formą zabezpieczenia należności jest poręczenie spłaty zobowiązania przez podmiot trzeci. Często zdarza się, że podmioty wchodzące w skład grup kapitałowych otrzymują wsparcie ze strony spółek powiązanych w postaci poręczenia/udzielenia gwarancji spłaty zobowiązania zaciągniętego przez powiązany z nimi podmiot. Jest to bardzo popularne rozwiązanie, zwłaszcza w obliczu kryzysu finansowego, utrudnionego dostępu do finansowania zewnętrznego, a do tego rozwiązanie znacznie szybsze i tańsze, często nawet bezpłatne.

Jednak ostatnie orzecznictwo (a w ślad za nim również Izby Skarbowe wydające indywidualne interpretacje podatkowe) idzie w stronę uznania, że poręczenie udzielone bez wynagrodzenia stanowi nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i rodzi obowiązek rozpoznania przychodu po stronie beneficjenta takiej usługi.

Stanowisko organów podatkowych w sprawie nieodpłatnie udzielanych poręczeń zmieniało się na przestrzeni lat. Początkowo, władze skarbowe stały na stanowisku, że udzielenie poręczenia bez wynagrodzenia skutkuje powstaniem przychodu u otrzymującego takie nieodpłatne poręczenie. Później, w 2008 i 2009 r. Minister Finansów w wydawanych interpretacjach, a także wojewódzkie sądy administracyjne w większości uznawały, że uzyskana korzyść nie podlega opodatkowaniu. Władze skarbowe uznawały bowiem, że nie ma przysporzenia tak długo, jak poręczyciel nie spłaca zobowiązania za dłużnika, któremu wcześniej udzielił poręczenia – dopiero wtedy dłużnik uzyskuje przysporzenie od poręczyciela, ponieważ zostaje zwolniony od zobowiązania, które w jego miejsce spłaca poręczyciel.

Jednak w ostatnim czasie stanowisko organów podatkowych ponownie uległo zmianie. Nowy trend w zakresie nieodpłatnych poręczeń zainicjowały wyroki NSA wydane w 2009 i 2010 r. (wyroki NSA z 8 grudnia 2009 r. sygn. II FSK 1156/08; z 26 stycznia 2010 r. sygn. II FSK 1417/08; z 12 marca 2010 r. sygn. II FSK 1776/08). Zdaniem sądu, za uznaniem nieodpłatnie udzielonego poręczenia za przychód przemawiają dwa główne argumenty. Po pierwsze, poręczyciel bierze na siebie ryzyko spłaty kredytu, na wypadek gdyby dłużnik zaprzestał wywiązywania się ze swoich zobowiązań. Poręczenie kredytu ma więc charakter zobowiązania do spłaty zadłużenia i wpływa na sytuację majątkową poręczyciela. Drugim argumentem wskazującym na przychodowy charakter nieodpłatnego świadczenia jest według NSA, fakt ścisłego powiązania kredytu czy inaczej umowy powodującej powstanie zobowiązania z poręczeniem. W wielu przypadkach, przyznanie kredytu czy podpisanie umowy jest uzależnione od udzielenia poręczenia jego spłaty przez podmiot trzeci.
Jeżeli zatem dłużnik otrzymuje takie poręczenie bezpłatnie, oznacza to, iż uzyskuje nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Świadczenie tego typu usług w sposób bezpłatny nie może mieć bowiem innego uzasadnienia niż względy powiązań istniejących między spółkami w ramach grupy kapitałowej. Wobec powyższego, zgodnie ze stanowiskiem NSA, beneficjent powinien rozpoznać nieodpłatnie uzyskane poręczenie jako przychód do opodatkowania.

W ślad za orzeczeniami NSA, swoje stanowisko w sprawie zmieniły również niektóre organy skarbowe, w tym Izby Skarbowe wydając indywidualne interpretacje podatkowe. Władze skarbowe powołując się na argumentację NSA zawartą w przywołanych powyżej wyrokach, stwierdzają, iż udzielenie nieodpłatnego poręczenia jest świadczeniem mającym konkretny wymiar finansowy. Biorąc pod uwagę fakt, że podmioty otrzymujące nieodpłatne poręczenie nie są zobowiązane do świadczenia wzajemnego, poręczenie stanowi przysporzenie majątkowe po stronie otrzymującego je podmiotu. Takie podejście staje się coraz popularniejsze wśród władz skarbowych, na co wskazują liczne interpretacje prawa podatkowego (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 21 lipca 2010 r. sygn. IPPB3/423-236/10-4/MC, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 14 czerwca 2010 r. sygn. ITPB3/423-137/10/MT, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 31 maja 2010 r. sygn. IPPB3/423-184/10-2/EŻ).

Jednak niektóre z wydanych w ostatnim czasie interpretacji podatkowych poruszających analizowaną powyżej kwestię pozytywnie odnoszą się do stanowiska podatnika. Za przykład mogą posłużyć następujące pisma: interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 1 marca 2010 r. sygn. IBPBI/2/423-1489/09/PC, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 18 lutego 2010 r. sygn. ITPB3/423-739/09/MK, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 17 lutego 2010 r. sygn. IBPBI/2/423-243/10/PC.