Podział przez wydzielenie odbywa się poprzez:
– obniżenie kapitału zakładowego spółki dzielonej – wyodrębnienie określonej jej części,
– przeniesienie wydzielonej części na spółkę przejmującą (lub nowo zawiązaną) – akcjonariusze (wszyscy bądź niektórzy) spółki dzielonej stają się akcjonariuszami spółki przejmującej (wydzielonej),
– powiązanie obniżenia kapitału zakładowego spółki dzielonej i podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej (wydzielonej).
W przypadku podziału spółki przez wydzielenie ma zastosowanie zasada sukcesji uniwersalnej częściowej (art. 531 § 1 KSH) – co oznacza, że odpowiedni fragment ogółu praw i obowiązków przechodzi ze spółki dzielonej na spółkę przejmującą (wydzieloną). Kolejnym istotnym skutkiem omawianego podziału jest okoliczność, że poszczególni, bądź wszyscy akcjonariusze spółki dzielonej, stają się z dniem wydzielenia akcjonariuszami spółki przejmującej (wydzielonej) (art. 531 § 5 KSH).
I. Postępowanie obejmujące podział spółki kapitałowej przez wydzielenie – uwagi ogólne:
a) faza menadżerska (plan podziału):
– przygotowanie i uzgodnienie planu podziału – zgodnie z art. 533 i 534 KSH plan podziału jest przygotowywany w formie pisemnej przez zarządy spółek uczestniczących w podziale, przy czym w przypadku podziału przez przejęcie plan podziału według art. 533 § 1 KSH, co wymaga dodatkowo pisemnego uzgodnienia pomiędzy zarządami spółek dzielonej i spółki przejmującej,
– obligatoryjna treść planu podziału określona została szczegółowo w art. 534 KSH,
– plan podziału jest składany do akt rejestrowych, w przypadku podziału spółki przez wydzielenie przez spółkę dzieloną lub spółkę przejmującą wraz ze wspólnym wnioskiem spółek uczestniczących w podziale o wyznaczenie biegłego, a następnie plan podziału jest badany przez biegłego wyznaczonego przez sąd rejestrowy,
– plan podziału podlega ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym,
– ponadto zarząd każdej ze spółki uczestniczącej w podziale sporządza pisemne sprawozdanie uzasadniające podział spółki (art. 536 § 1 KSH), zawiadamia dwukrotnie przez ogłoszenie akcjonariuszy o zamiarze podziału oraz o procedurze zapoznania się akcjonariuszy z dokumentacją podziału (art. 539 KSH), udostępnia akcjonariuszom wszystkich spółek uczestniczących w podziale dokumentację podziału (art. 540 KSH),
– zarząd każdej ze spółki ma również obowiązek zawiadomić dwukrotnie akcjonariuszy w trybie przewidzianym dla zwoływania zgromadzeń akcjonariuszy lub walnych zgromadzeń, o zamiarze dokonania podziału spółki dzielonej i przeniesienia jej majątku na spółkę przejmującą, a także udostępnienia akcjonariuszom dokumentację związaną z podziałem (art. 540 KSH).
b) faza właścicielska (faza uchwał, decyzyjna):
– uchwalenie planu podziału – dokonywane jest przez walne zgromadzenie każdej ze spółek, na podstawie uprzednich przygotowań i uzgodnień zarządów,
– decyzja w sprawie podziału jest podejmowana w formie uchwał walnego zgromadzenia każdej ze spółek, zarówno dzielonej jak i przejmującej (wydzielonej),
– uchwały są podejmowane kwalifikowaną większością ¾ liczby głosów (w przypadku spółki publicznej większością 2/3 liczby głosów) przy obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego (art. 541 KSH).
c) faza autoryzacji (rejestracja i ogłoszenie):
– rejestracja podziału spółki przez wydzielenie następuje niezwłocznie po zarejestrowaniu obniżenia kapitału zakładowego spółki dzielonej, (art. 542 § 4 KSH), które z kolei stanowi warunek podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej,
– rejestracja podjętych przez spółki uchwał dotyczących zarówno obniżenia kapitału zakładowego spółki dzielonej, a także podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej ma istotne znaczenie dla określenia dnia wydzielenia, w przypadku bowiem gdy wydzielenie odbywa się na rzecz spółki już istniejącej – spółki przejmującej – dniem wydzielenia jest dzień wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej (art. 530 § 2 KSH).
[page_break]
II. Czynności związane z „przesunięciem” akcji:
Zgodnie z wymaganą procedurą podziału spółki, opartą o stosowne przepisy KSH należy przeprowadzić obok podstawowych procedur wskazanych powyżej, następujące czynności techniczne:
Obniżenie kapitału zakładowego spółki – wymaga zawsze zmiany statutu i może zostać przeprowadzone poprzez wydzielenie części kapitału zakładowego w celu podziału spółki. Jest to samodzielny sposób obniżenia kapitału zakładowego obok obniżenia wartości nominalnej akcji, połączenia akcji lub umorzenia części akcji.
Należy wskazać, jako istotne, iż obniżenie kapitału zakładowego spółki dzielonej, o którym mowa w art. 455 § 1 KSH, tj. obniżenie w ramach podziału spółki przez wydzielenie mogłoby zostać dokonane w sposób szczegółowo określony w art. 457 § 1 pkt. 1 KSH, który reguluje tzw. uproszczone obniżenie kapitału zakładowego. W tym trybie następuje obniżenie kapitału zakładowego przez spółkę dzieloną, a równocześnie z obniżeniem następuje podwyższenie kapitału zakładowego co najmniej do pierwotnej jego wysokości w drodze nowej emisji, której akcje są w całości opłacone przez akcjonariusza spółki dzielonej, obejmującego akcje spółki przejmującej. W tym konkretnym przypadku obniżenie i podwyższenie kapitału zakładowego w spółce dzielonej może być dokonane w drodze dwóch odrębnych uchwał. W przypadku przeprowadzania procedury podziału spółki poprzez wydzielenie obie te czynności, zarówno obniżenia jak i podwyższenia kapitału zakładowego spółki dzielonej, są wyraźnie powiązane ze sobą, jak również z czynnością podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej. Wobec charakteru oraz procedur regulujących podział spółki przez wydzielenie można stwierdzić, iż obniżenie i następnie podwyższenie kapitału zakładowego w spółce dzielonej będzie „niejako” oddzielone od siebie poprzez czynność podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej, co jednak faktycznie nie wpływa na równoczesność dokonywania w spółce dzielonej obniżenia i podwyższenia kapitału zakładowego. O równoczesności dokonywania tych uchwał nie decyduje bowiem chwila ich podjęcia, ale chwila zgłoszenia ich do sądu rejestrowego. Dlatego niezależnie od tego, czy obie uchwały zostały podjęte na jednym posiedzeniu walnego zgromadzenia, czy też w odstępie przerwy w walnym zgromadzeniu (która może trwać do 30 dni), czy nawet na dwóch odrębnych walnych zgromadzeniach (w przypadku, gdy rejestracja podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej będzie wymagała dłuższego czasu niż 30 dni), powinny być one zgłoszone do sądu rejestrowego równocześnie i rozpatrzone łącznie. Akcje nowej emisji powinny być jednak opłacone przed rejestracją podwyższenia kapitału zakładowego.
Kolejnym etapem jest podwyższenie kapitału zakładowego spółki przejmującej i emisja przez spółkę przejmującą nowych akcji przeznaczonych dla akcjonariuszy spółki dzielonej (art. 542 § 2 KSH w zw. z art. 529 KSH i art. 542 § 4 KSH). Z dniem wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej następuje dzień wydzielenia, z którym zgodnie z postanowieniami KSH (art. 531 KSH):
– spółka przejmująca wstępuje w prawa i obowiązki spółki dzielonej – określone szczegółowo w planie podziału,
– na spółkę przejmującą przechodzą miedzy innymi zezwolenia, koncesje oraz ulgi związane z przydzielonymi jej składnikami majątku,
– wspólnicy spółki dzielonej stają się wspólnikami spółki przejmującej.
Jak wskazano powyżej, z dniem wydzielenia, tj. z dniem wpisu do rejestru podwyższenia kapitału zakładowego spółki przejmującej, akcjonariusze spółki dzielonej stają się akcjonariuszami spółki wydzielonej (art. 531 § 5 KSH). Z treści powołanego przepisu wynika wprost, iż nie istnieje potrzeba, aby akcjonariusze „wszyscy bądź niektórzy” spółki dzielonej dokonywali czynności objęcia akcji wyemitowanych dla nich przez spółkę przejmującą. Takie samo stanowisko panuje w doktrynie tematu. (por. Andrzej Szumański – Prawo Spółek Oficyna Wydawnicza Branta, jak i Kodeks Spółek Handlowych, Komentarz do art. 459-633, Tom IV, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004).
Dodatkową konsekwencją omawianej procedury obniżenia kapitału zakładowego określonego w art. 457 § 1 pkt 1 KSH, jest wyłączenie przepisów mających na celu ochronę interesu wierzycieli (Art. 456 § 1 i 2 KSH). Ponieważ przy jednoczesnym podwyższeniu kapitału zakładowego nie zmniejszają się aktywa spółki wobec czego wierzyciele nie stają się narażeni na stratę – podkreśla to wyraźnie art. 532 § 2 KSH, który stanowi, że do podziału spółki akcyjnej przez wydzielenie następującego przez obniżenie kapitału zakładowego nie stosuje się przepisów art. 456 i 458 § 2 pkt 3 i 4 KSH.
Przepisy regulujące podział spółek przez wydzielenie, jak już wyżej wspomniano, nie ingerują w stronę podmiotową podziału, z czego wynika, iż w wyniku czynności związanych z procedurą podziału dopuszczalne jest aby wszyscy akcjonariusze spółki dzielonej stali się jednocześnie akcjonariuszami spółki przejmującej (wydzielonej), jak również aby tylko niektórzy z nich stali się akcjonariuszami spółki przejmującej (wydzielonej), z wyłączeniem pozostałych, (takie stanowisko reprezentowane jest przede wszystkim przez Andrzeja Szumańskiego – Prawo Spółek Oficyna Wydawnicza Branta, jak i Kodeks Spółek Handlowych, Komentarz do art. 459-633, Tom IV, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2004). Wynika z tego, iż wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziały spółki przejmującej według zasad dotyczących przyznawania akcji określonych w planie podziału. To stanowisko można wyprowadzić również z treści art. 534 § 1 KSH wskazującej wyraźnie obligatoryjne elementy, jakie powinny znaleźć się w planie podziału. W szczególności pkt 8 w/w artykułu stanowi, iż plan podziału powinien zawierać „podział między wspólników dzielonej spółki udziałów lub akcji spółek przejmujących (…) oraz zasady podziału”. Z interpretacji wskazanej treści wynika, iż skoro ustawodawca nie wskazał wyraźnie, iż podział ma zostać przeprowadzony w częściach równych pomiędzy wszystkich wspólników, to tym samym dopuścił inne możliwości, pozostawiając zasady podziału spółce.
