zwrotu podatku.
Można zatem stwierdzić, że polska legislacja poprzez swój nadmierny rygoryzm stoi w sprzeczności z zasadą neutralności podatku VAT dla podatników prowadzących działalność gospodarczą. W tym miejscu należy wskazać, iż Europejski Trybunał Sprawiedliwości wielokrotnie podkreślał, że zasady dotyczące wystawiania faktur oraz obniżania podatku należnego powinny być tak skonstruowane, aby odliczanie podatku nie było nadmiernie utrudnione bądź praktycznie niemożliwe (zob. wyrok ETS z dnia 1 kwietnia 2004 r. w sprawie C-90/02 Finzamt Gumersbach przeciwko Gerhard Bockemuhl).
Warunki zwrotu podatku podatnikowi będącemu nabywcą produktów lub usług rolnych zostały określone w art. 116 ustawy o VAT, zgodnie z którym zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u podatnika kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym nabywca dokonał zapłaty zryczałtowanego zwrotu podatku. Ponadto do uzyskania prawa do obniżenia podatku należnego konieczne jest kumulatywne spełnienie następujących warunków:
- nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
- zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14. dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
- w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty, o której mowa w pkt b, zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie produktów rolnych.
Warto wskazać, że za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji bankowej przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, jeżeli dyspozycja ta została zrealizowana. Ponadto, ustawodawca mając na względzie praktykę obrotu gospodarczego, dopuścił możliwość ograniczenia warunku dotyczącego zapłaty należności za produkty lub usługi rolne na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego. Bowiem w myśl art. 116 ust. 8 ustawy o VAT opisany powyżej warunek dotyczy tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych. Tym samym z regulacji tej wynika, iż wymóg dokonywania rozliczeń za pomocą rachunku bankowego nie ma zastosowania do tej części należności z tytułu dostaw produktów rolnych, które zostaną skompensowane z należnościami z dostawy na rzecz rolnika ryczałtowego towarów oraz świadczenia jednoznacznie sklasyfikowanych usług.
Jednakże opisany powyżej przepis ustawy o VAT nie odnosi się do sytuacji, gdy w wyniku potrącenia wzajemnych należności nie powstaje obowiązek zapłaty świadczenia pieniężnego na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego. Taki przypadek ma natomiast miejsce, gdy wzajemne należności rolnika ryczałtowego oraz jego kontrahenta są sobie równe lub zobowiązania rolnika ryczałtowego przekraczają zobowiązania kontrahenta. Mając na uwadze literalną wykładnię art. 116 ust. 8 ustawy o VAT, należałoby przyjąć, że kompensata należności, której efektem jest całkowite umorzenie zobowiązania kontrahenta, prowadzi do utraty przez nabywcę towarów lub usług rolnych uprawnienia do zaliczenia zryczałtowanego zwrotu podatku na poczet podatku naliczonego. Zapewne nie takie były intencje ustawodawcy, czego potwierdzenie może stanowić korzystna dla podatników VAT interpretacja podatkowa Naczelnika Urzędu Skarbowego w Głownie z dnia 27 lutego 2006 r., sygn. US III 443-P/4/2006/KH, zgodnie z którą nabywca towarów lub usług rolnych zachowuje uprawnienie do otrzymania zwrot podatku nawet w sytuacji, gdy nie dochodzi do zapłaty należności na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego. Jednak zdaniem autora, taka interpretacja prawa nie znajduje uzasadnienia w treści przepisów. Tym samym przyjęcie takiego rozwiązania na gruncie obowiązujących przepisów stanowiłoby zbyt daleko idącą wykładnią rozszerzającą. Tymczasem, jak potwierdził w jednym ze swoich orzeczeń NSA (wyrok NSA z dnia 23 lutego 1994 r., sygn. akt III SA 1312/93), „dokonując interpretacji przepisów podatkowych należy kierować się przede wszystkim ich literalnym brzmieniem. Wykładnia w tym zakresie powinna być dosłowna, a preferowaną metodą wykładni jest wykładnia gramatyczna.”
