Zgodnie z art. 4a punkt 1 ustawy o CIT oraz art. 5a punkt 1 ustawy o PIT inwestycjami są środki trwałe w budowie w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Nakłady ponoszone na rozbudowę, montaż środków trwałych oraz ulepszenie już istniejących, co do zasady uznaje się za koszty uzyskania przychodu. Stanowią one jednak koszty podatkowe rozpisane w czasie, w postaci tzw. odpisów amortyzacyjnych. Do dokonywania odpisów amortyzacyjnych spółka ma prawo począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały wprowadzono do ewidencji do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.

W przypadku jednak, gdy w trakcie procesu inwestycyjnego spółka podjęła z jakiejkolwiek przyczyny decyzję o niekontynuowaniu lub zaniechaniu inwestycji zgodnie z przepisami ustaw o podatkach dochodowych koszty te nie stanowią kosztów uzyskania przychodu (na podstawie art. 16 ust. 1 punkt 41 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 punkt 35 ustawy o PIT). Przepisy ustaw dochodowych mają bezpośrednie powiązanie z regulacjami dotyczącymi podatku VAT w tym zakresie. Zgodnie, bowiem z art. 88 ust. 1 punkt 2 ustawy o VAT odliczenie podatku naliczonego nie przysługuje, jeżeli wydatki na nabycie towarów bądź usług nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Regulacja ta, o do zasady może wywołać również konieczność dokonania korekty wcześniej odliczonego podatku VAT.

Powołany przepis ustawy o VAT, jest sprzeczny z prawem unijnym, co potwierdzają orzeczenia polskich sądów administracyjnych (np. Wyrok WSA w Białymstoku z 11 kwietnia 2007 r. ( I SA/Bk 141/07 ); wyrok WSA w Warszawie z 31 sierpnia 2006 r. (III SA/Wa 4330/06); wyrok WSA w Warszawie z 30 kwietnia 2008 r. (III SA/Wa 173/08)). Przepis art. 17 (6) VI Dyrektywy VAT (obecnie art. 176 Dyrektywy 2006/112/WE) co prawda umożliwiał zachowanie przez państwa członkowskie wyłączeń prawa do odliczania podatku naliczonego zawartych w prawie krajowym obowiązujących w momencie wejścia w życie VI Dyrektywy VAT, czyli w momencie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Jednak wszelkie takie ograniczenia powinny być zgodne z przepisami II Dyrektywy, która wprowadziła możliwość zachowania obowiązujących w prawie krajowym ograniczeń w systemie odliczeń podatku VAT. Mimo że II Dyrektywa nigdy nie obowiązywała w Polsce, powinna zostać uznana za punkt wyjścia przy ocenie legalności ograniczeń wprowadzonych przepisami VI Dyrektywy również w odniesieniu do przepisów polskich. W przeciwnym przypadku art. 17(6) miałby różny zakres w różnych Państwach Członkowskich, czego nie można zaakceptować. Zgodnie z przepisami II Dyrektywy wyłączenie prawa do odliczenia naliczonego VAT mogło dotyczyć tylko konkretnego rodzaju towarów lub usług. Oznacza to, że możliwe były tylko takie ograniczenia, które odnoszą się do konkretnych kategorii towarów czy usług. Natomiast odniesienie się do koncepcji wydatków, które nie stanowią kosztu uzyskania przychodów nie spełnia tego kryterium, a zatem polski ustawodawca nie był uprawniony do utrzymania takiego przepisu w ustawie o VAT obowiązującej po akcesji po Unii Europejskiej.

Pomimo tego faktu polskie organy podatkowe w dalszym ciągu wydają niekorzystne interpretacje przepisów prawa podatkowego w tym zakresie, stojąc, co do zasady na stanowisku, iż zarówno orzeczenia ETS, jak również wyroki polskich sądów administracyjnych, zapadły w indywidualnych sprawach i nie mogą mieć zastosowania do przedstawionego w konkretnej sprawie stanu faktycznego.

Moim zdaniem, w świetle regulacji unijnych stanowisko organów podatkowych jest niezasadne, podatnicy mają więc prawo pominąć przepis art. 88 ust. 1 punkt 2 ustawy o VAT i skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego, nawet w przypadku późniejszej decyzji o zaniechaniu inwestycji. Muszą się jednak liczyć z ewentualnym sporem z organami podatkowymi w tym zakresie. Spór taki ma duże szanse na pozytywne rozstrzygnięcie dopiero przed sądem.

Należy jednak podkreślić, iż omawiane przepisy w najbliższym czasie najprawdopodobniej ulegną zmianie, gdyż 15 października 2008 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o VAT, której wejście w życie planowane jest na 1 grudnia 2008 r. Nowelizacja przewiduje m.in. usunięcie omawianego zakazu odliczenia podatku VAT, gdy wydatek na nabycie towarów lub usług nie stanowi kosztu uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym.
W sejmie trwają również prace nad nowelizacją ustaw o podatku dochodowym. Zgodnie z projektami nowelizacji ustaw o PIT oraz CIT z katalogu wydatków wyłączonych z kosztów uzyskania przychodów miałby zostać wykreślony punkt dotyczący poniesionych kosztów zaniechanych inwestycji. W obu projektach ustaw jednocześnie pojawiłby się przepis, zgodnie z którym koszty zaniechanych inwestycji są potrącalne w dacie zbycia inwestycji lub ich likwidacji, poprzez wyzbycie, zniszczenie lub rozbiórkę, uniemożliwiające dalsze wykorzystanie.
Jeżeli propozycje nowelizacji przepisów podatkowych wejdą w życie nie będzie problemu z zaliczaniem kosztów zaniechanych inwestycji do kosztów uzyskania przychodu oraz problemu odliczania podatku naliczonego.

[page_break]