Jednocześnie odsetki takie mogą również podlegać opodatkowaniu w państwie, w którym zostały uzyskane – jedną z podstawowych zasad międzynarodowego prawa podatkowego jest bowiem możliwość opodatkowania tzw. dochodów biernych (do których zalicza się m.in. odsetki) również przez państwo źródła pochodzenia dochodu. Ponieważ przepisy UPDOF stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę, kluczowe znaczenie dla określenia zasad opodatkowania dochodu z odsetek uzyskanego za granicą przez polskiego rezydenta podatkowego ma okoliczność zawarcia (lub nie) przez Polskę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z państwem, w którym odsetki powstały.
W przypadku uzyskania przez polskiego rezydenta podatkowego dochodu z odsetek w państwie, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, ich postanowienia będą miały pierwszeństwo przed przepisami UPDOF (analogicznie przepisy umów powinny mieć również pierwszeństwo przed przepisami wewnętrznym państwa źródła powstania odsetek). Oznacza to m.in., że w przypadku, gdy stawka podatku wynikająca z prawa wewnętrznego państwa źródła odsetek jest wyższa niż stawka wynikająca z umowy, zastosowanie może mieć korzystniejsza dla podatnika, niższa stawka podatku. Stawka podatku u źródła określona w umowach zawartych przez Polskę wynosi zwykle 10% (np. w umowie z Luksemburgiem, Irlandią) lub. 5% (np. w umowie z Wielką Brytanią, Niemcami), choć niektóre umowy w ogóle nie przewidują opodatkowania dochodu z odsetek w państwie źródła – taką regulację zawierają m.in. umowy zawarte przez Polskę z Hiszpanią czy Szwecją. Warto wiedzieć, że zastosowanie niższej stawki lub zwolnienia z podatku może być uzależnione od posiadania przez podmiot wypłacający odsetki certyfikatu rezydencji podatkowej podatnika.
Samo zastosowanie niższej stawki podatku u źródła nie eliminuje podwójnego opodatkowania, ale umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierają stosowne regulacje również w tym zakresie. Większość zawartych przez Polskę umów przewiduje tzw. metodę zaliczenia pośredniego (kredytu podatkowego), który polega na możliwości odliczenia przez polskiego podatnika od kwoty podatku należnej w Polsce kwoty podatku zapłaconego za granicą. Kwota odliczenia nie może być jednak wyższa niż kwota podatku, jaki przypadałby na ten dochód z uwzględnieniem stawki podatku obowiązującej w Polsce, tj. 19%. W praktyce oznacza to, że w przypadku zastosowania podatku u źródła wg stawki wyższej niż 19% (co może mieć np. miejsce, gdy podmiot wypłacający odsetki nie posiada certyfikatu rezydencji podatkowej polskiego odbiorcy odsetek i w konsekwencji zastosowanie ma stawka podatku obowiązująca w państwie źródła), polski podatnik nie odliczy od podatku należnego w Polsce całej kwoty podatku zapłaconego za granicą. W efekcie podatek obciążający dochód z odsetek będzie wyższy niż przewidziane w UPDOF 19%.
Brak obowiązującej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z państwem, w którym polski podatnik osiąga dochód z odsetek nie oznacza automatycznie podwójnego opodatkowania takiego dochodu. UPDOF zawiera bowiem – podobnie jak umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania – przepisy przewidujące możliwość odliczenia od podatku należnego od odsetek w Polsce kwoty podatku zapłaconego za granicą. W rezultacie, jeśli stawka podatku w państwie powstania odsetek nie jest wyższa niż 19%, polski podatnik nie zapłaci podatku według stopy wyższej niż w Polsce.
W przypadku dochodów z odsetek uzyskiwanych w ramach Unii Europejskiej należy dodatkowo wskazać na regulacje Dyrektywy Rady 2003/48/WE z 3 czerwca 2003 r. w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w formie wypłacanych odsetek (Dyrektywa 2003/48/WE), której postanowienia zostały implementowane do UPDOF.
Sens Dyrektywy 2003/48/WE sprowadza się do obowiązku przekazywania przez podmioty wypłacające odsetki do organów podatkowych kraju ich siedziby informacji o tożsamości odbiorcy odsetek oraz uzyskiwanym przez niego dochodzie. Informacje te są następnie udostępniane organom podatkowym państwa rezydencji odbiorcy odsetek, co umożliwia im efektywne opodatkowanie takich dochodów. Dla samego podatnika nie oznacza to w zasadzie istotnych konsekwencji, z wyjątkiem sytuacji gdy uzyskuje on dochody z Austrii, Belgii oraz Luksemburga. Państwa te obowiązuje bowiem okres przejściowy, w którym nie musza stosować przepisów nakładających na podmioty wypłacające odsetki obowiązek informowania organów podatkowych o dokonanych wypłatach. Ceną za takie uprzywilejowane traktowanie jest jednak opodatkowanie wypłacanych dochodów wg stawki 20% (a od 1 lipca 2011 r. wg stawki 35%), choć nie jest ono stosowane obligatoryjnie. Dyrektywa 2003/48/WE daje podatnikom lokującym swoje oszczędności w tych państwach możliwość wyboru pomiędzy opodatkowaniem u źródła a ujawnieniem informacji na temat uzyskiwanych przez nich dochodów. Jeśli podatnik nie chce, aby przy wypłacie odsetek został od nich potrącony 20% podatek, powinien zezwolić podmiotowi wypłacającemu na przekazywanie informacji o otrzymywanych dochodach albo przedstawić mu zaświadczenie CFR-2, wydane przez właściwy dla niego przez polski urząd skarbowy.
Poza wspomnianymi trzema państwami UE, podatek u źródła może być pobierany również w Szwajcarii, Liechtensteinie, Monako, Andorze, San Marino oraz terytoriach zależnych od Wielkiej Brytanii lub Holandii. Przepisy Dyrektywy obowiązują bowiem w tych państwach (terytoriach) na podstawie dwustronnych umów zawieranych ze Wspólnotą Europejską lub jej państwami członkowskimi.
Definicja „odsetek” z Dyrektywy 2003/48/WE (a wraz za nią w UPDOF) jest dość szeroka i obejmuje odsetki związane z wierzytelnościami wszelkiego rodzaju, w tym wierzytelności ze skarbowych papierów wartościowych, z obligacji, skryptów dłużnych, włącznie z premiami i nagrodami, jak również odsetki naliczone lub skapitalizowane w momencie sprzedaży, zwrotu lub umorzenia wymienionych wyżej tytułów wierzytelności. Co więcej jako dochód z odsetek może być rozumiany również częściowo dochód ze sprzedaży czy umorzenia jednostek w funduszach inwestycyjnych, które ponad 40% swoich aktywów inwestują w wierzytelności o charakterze dłużnym (od 1 stycznia 2011 r. ten limit zostanie obniżony do 25%). Dlatego przy wyborze strategii oszczędzania, podatnicy powinni dobrze przemyśleć swoje decyzje.
Podstawa prawna: art. 30 ust. 9 i 10 oraz art. 42 c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; Dyrektywa Rady 2003/48/WE z 3 czerwca 2003 r. w sprawie opodatkowania dochodów z oszczędności w formie wypłacanych odsetek
