Zgodnie z powyższym przepisem do ustalenia różnic kursowych dla celów podatkowych powinien zostać przyjęty kurs faktycznie zastosowany. Należy jednak zauważyć, że ustawodawca nie definiuje pojęcia faktycznie zastosowanego kursu waluty. Ustawodawca wskazuje tylko w art. 15a ust. 4 ustawy, że jeżeli przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, przyjmuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania należności lub dokonania zapłaty.
Z sytuacją, w której niemożliwe jest uwzględnienie kursu faktycznie zastosowanego możemy mieć do czynienia w przypadku dokonywania operacji za pośrednictwem rachunku walutowego. Wówczas w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą na rachunek walutowy podatnika wpływają środki pieniężne w walucie obcej i jednocześnie przedmiotowy rachunek wykorzystywany jest do dokonywania płatności obcej w walucie. W takim przypadku nie ma mowy o nabywaniu lub sprzedaży waluty. Konsekwentnie, gdy nie dochodzi do faktycznego kupna lub sprzedaży waluty należy stosować odpowiednio kurs średni ogłaszany przez NBP.
Należy zaznaczyć, że zgodnie z definicją słownikową „faktyczny” oznacza „zgodny z faktami, rzeczywisty, realny”. Natomiast „zastosować” oznacza „użyć czegoś w jakimś celu, w jakiś okolicznościach”. Zatem tryb dokonany tego słowa oznacza użyty odpowiednio w jakimś celu lub w jakiś okolicznościach. Zakładając racjonalność ustawodawcy należy sądzić, że posłużył się powyższym zwrotem zgodnie z jego słownikowym znaczeniem.
Zatem w powyżej opisanej sytuacji, zgodnie z cytowanym art. 15a ust. 4 ustawy, ze względu na brak możliwości użycia kursu faktycznie zastosowanego, należałoby zastosować kursu średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania należności lub dokonania zapłaty. Z powyższym zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 4 grudnia 2009 r. (III SA/Wa 1190/09). Wyrok jest nieprawomocny.
Sąd wskazał, że istotnym elementem przepisów art. 15a ustawy jest aspekt faktyczny. Natomiast fakty to nic innego jak stany, które zdaniem sądu się zdarzyły, a więc zaistniały, miały miejsce. Zatem faktycznie zastosowany kurs waluty z określonego dnia to kurs, który rzeczywiście został wykorzystany do danej operacji gospodarczej.
WSA w przywołanym wyroku stwierdził bowiem, ze nie można postawić znaku równości między faktycznie zastosowanym kursem a kursem, który jedynie należy zastosować dla dokonania wyceny operacji gospodarczej w postaci transakcji walutowej. W konsekwencji, jeżeli nie doszło do faktycznej wymiany waluty, tak jak to ma miejsce w przypadku dokonywania operacji przy użyciu rachunku walutowego, to należy zgodnie z art. 15a ust. 4 zastosować odpowiednio kurs średni NBP.
Tym samym WSA nie zgodził się z poglądem prezentowanym przez niektóre organy podatkowe, między innymi Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 4 listopada 2009 r. (IPPB5/423-453/09-6/IŚ). Organy podatkowe stoją bowiem na stanowisku, że do wyceny wartości wpływu lub wypływu waluty obcej przy operacjach bankowych, należy przyjmować kurs ogłaszany przez bank. W zależności od charakteru operacji jest to więc odpowiednio kurs kupna bądź kurs sprzedaży waluty obcej, w którym podmiot posiada rachunek walutowy, za pośrednictwem którego przeprowadzana jest określona operacja gospodarcza.
