W praktyce zagadnienie powstaje w przypadku gdy nieruchomość będąca przedmiotem transakcji jest sprzedawana przez niepodatnika VAT lub pierwsze nabycie nieruchomości nastąpiło jeszcze przed wprowadzeniem podatku VAT w Polsce.
W mojej ocenie komentowany przepis należy odczytywać w ten sposób, że dla pierwszego zasiedlenia rzeczywiście istotnym jest dokonanie czynności podlegających opodatkowaniu jednak bez znaczenia jest czy ta czynność została wykonana przez podatnika VAT lub skutkowała powstaniem zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług. Przepis ustawy wymaga jedynie spełnienia abstrakcyjnej przesłanki dokonania czynności podlegającej opodatkowaniu (a więc jednej z czynności wymienionych w art. 5 ustawy o VAT). Nie wymaga przy tym aby ta transakcja prowadziła do powstania zobowiązania podatkowego w VAT. Jednocześnie przyjęcie odmiennej tezy prowadziło by do absurdalnego rozróżnienia w przypadku opodatkowania dalszego obrotu taką nieruchomością. W przypadku gdy przedsiębiorca nabyłby nieruchomość od niepodatnika (lub przed wprowadzeniem w Polsce VAT), odsprzedaż tej nieruchomości zawsze wiązałaby się z opodatkowaniem VAT (jako nieruchomości niezasiedlonej). Z kolei w przypadku nabycia od podatnika, po spełnieniu przesłanek z art. 43 ust. 1 ustawy o VAT, istniałaby podstawa do zwolnienia czynności z VAT. Takie rozróżnienie byłoby sprzeczne z zasadą równości podmiotów wobec prawa oraz z zasadą neutralności VAT.
Takie stanowisko potwierdzają również organy podatkowe. Jak czytamy, w interpretacji wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, 20 kwietnia 2010 r. sygn. IPPP1-443-255/10-2/AS „Jak wynika z cytowanego wyżej art. 2 pkt 14 ustawy przez pierwsze zasiedlenie rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części (…). Sformułowanie w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu wskazuje na katalog czynności wymienionych w art. 5 ustawy, czyli dana czynność musi podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, a nie faktyczne naliczenie podatku od danej czynności”. Z kolei w interpretacji z 26 marca 2010 r. (sygn. IPPP3/443-200/10-2/IB) ten sam organ potwierdził, że zakup nieruchomości w 1992 r. (czyli w momencie kiedy w Polsce nie było jeszcze podatku VAT) stanowił pierwsze zasiedlenie, w rozumieniu obecnie obowiązujących przepisów.
Podstawa prawna:
Art. 2 pkt 14 ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. (Dz. U. nr 54 poz. 535 ze zm.)
