Podmioty obejmujące akcje są oczywiście obowiązane do wniesienia wkładów na pokrycie kapitału zakładowego, którego wysokość znajduje odzwierciedlenie w łącznej wartości nominalnej wyemitowanych akcji. Dodatkowo, emisja akcji to także szereg kosztów ponoszonych przez samą spółkę, m.in. opłaty notarialne, koszt podatku od czynności cywilnoprawnych, wydatki związane ze zwołaniem zgromadzenia wspólników, koszty doradztwa prawnego oraz podatkowego, opłaty sądowe, w niektórych przypadkach koszty tłumaczeń czy też koszty przygotowania prospektu emisyjnego oraz wiele innych.
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 15 ust. 1 ustawy o pdop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy pdop. Jednocześnie w katalogu negatywnym wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów wydatki związane z emisją akcji nie są wymienione. Pozwala to postawić tezę, że wydatki takie będą rozpoznawane jako koszty podatkowe na zasadach ogólnych, tj. o ile spełnione zostaną warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o pdop.
Czy można powiązać środki pozyskiwane przez spółkę w drodze emisji akcji z osiąganymi przez nią przychodami? Zdecydowanie tak, jakkolwiek związek ten będzie miał w większości przypadków charakter pośredni. Trudno uznać, że wzmocnienie kondycji finansowej spółki, a przez to umocnienie jej pozycji na rynku nie mają choćby potencjalnego wpływu na zachowanie lub zabezpieczenie istniejących, czy też stworzenie nowych źródeł przychodów. Pozyskanie dodatkowych funduszy pozwala rozszerzyć zakres prowadzonej działalności, sfinansować nowe inwestycje lub rozwinąć istniejące już przedsięwzięcia. Wszystkie te zdarzenia zdecydowanie będą mieścić się w zakresie znaczeniowym zachowań zmierzających do osiągnięcia przychodów bądź zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów. Co istotne, pozytywnie o związku wydatków na emisję akcji z przychodami stosunkowo niedawno wypowiadał się sam ustawodawca. Do 31 grudnia 2002 r. ustawa o pdop przewidywała, iż koszty organizacji w spółce akcyjnej, poniesione przy założeniu lub późniejszym jej rozszerzeniu, przez które rozumiane były koszty poniesione na:
a) utworzenie spółki, które nie służyły nabyciu rzeczy, a w szczególności na doradztwo oraz na opłaty notarialne, skarbowe i sądowe,
b) wyposażenie spółki w kapitał akcyjny lub późniejsze jego podwyższenie; w szczególności do kosztów tych zaliczało się opłaty notarialne, skarbowe, sądowe, giełdowe, opłaty ponoszone w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym papierami wartościowymi, koszty druku dokumentów akcyjnych, koszty sporządzania, drukowania oraz dystrybucji prospektu emisyjnego lub jego skróconej wersji, koszty oferowania papierów wartościowych,
stanowiły wartość niematerialną i prawną podlegającą amortyzacji, niezależnie od przewidywanego okresu używania (art. 16b ust. 2 pkt 1 updop). Należy uznać, że wydatki związane z organizacją lub rozszerzeniem spółki akcyjnej nie straciły związku z przychodami tylko z tej przyczyny, że z 1 stycznia 2003 r. przytoczona regulacja została uchylona. Zmiana stanu prawnego może zostać uznana jedynie za przyzwolenie ustawodawcy na zaliczanie przedmiotowych wydatków do kosztów uzyskania przychodów już nie poprzez odpisy amortyzacyjne, ale jednorazowo, w dacie poniesienia.
Nie mniej jednak orzecznictwo organów podatkowych i sądów, zapadłe na gruncie komentowanego zagadnienia nie jest jednolite. Zgodnie z najczęściej przyjmowanym stanowiskiem, wydatki związane z podwyższeniem kapitału zakładowego nie mogą zostać zaliczone do koszów uzyskania przychodów ponieważ nie są one z przychodami powiązane. Argumentacja organów podatkowych jest następująca: podwyższenie kapitału zakładowego nie powoduje powstania przychodu, zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o pdop (niekiedy wskazywany jest także art. 12 ust. 4 pkt 11 ustawy o pdop). W rezultacie, jeśli majątek otrzymywany w wyniku podwyższenia kapitału nie jest przychodem, wydatki związane z podwyższeniem kapitału nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, a dodatkowo, jako że dotyczą przychodów ze źródeł przychodów, z których dochody nie podlegają opodatkowaniu pdop – nie mogą być brane pod uwagę przy ustalaniu podstawy opodatkowania – zgodnie z art. 7 ust. 3 pkt 3 ustawy o pdop (zob. np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 września 2008 r., sygn. ILPB3/423-386/08-2/KS, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 25 sierpnia 2008 r., sygn. IBPB3/423-378/08/MS (KAN-4744/05/08/KAN-5878/06/08), wyrok WSA w Bydgoszczy z 20 lipca 2007 r., sygn. I SA/Bd 546/07, wyrok WSA w Warszawie z 14 sierpnia 2007 r., sygn. III SA/Wa 3917/06).
[page_break]Powyższe stanowisko należy uznać za prezentujące wyjątkowo wąskie spojrzenie na problematykę funkcjonowania osoby prawnej i pozyskiwania przez nią przychodów. Organy podatkowe niestety ograniczają się do badania przedmiotowego zagadnienia jedynie świetle art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o pdop, nie przeprowadzając szerszej analizy wpływu emisji akcji na przychody spółki w dalszej perspektywie.
Nie mniej jednak, w przeciwnym od wskazanego wyżej kierunku zmierza ostatnie orzecznictwo wojewódzkich sądów administracyjnych. Składy orzekające uznają, że wydatki związane z emisją akcji mają lub potencjalnie mogą mieć wpływ na przychody spółki osiągane w przyszłości, a wiązanie kosztów emisji z przysporzeniem, o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o pdop jest nieprawidłowe (zob. m.in. Wyrok WSA w Warszawie z 25 września 2008 r., sygn. III SA/Wa 656/08, wyrok WSA w Gdańsku z 16 września 2008 r., sygn. I SA/Gd 396/08, wyrok WSA w Warszawie z 12 września 2008 r., sygn. III SA/Wa 873/08). Pozostaje mieć nadzieję, że aktualny kierunek orzecznictwa sądów administracyjnych utrwali się i nie pozostanie bez wpływu na stosowanie ustawy o pdop przez organy podatkowe.
