Przesłanki dopuszczalności ustanowienia zastawu rejestrowego na zbiorze rzeczy

Ustęp 2 art. 7 wskazanej ustawy doprecyzowuje to stwierdzenie, wskazując na dopuszczalność ustanowienia zastawu m. in. na zbiorze rzeczy ruchomych lub praw, stanowiących całość gospodarczą, choćby jego skład był zmienny.
Art. 7 ust. 2 pkt. 3 daje też podstawę do wskazania kryteriów pozwalających na określenie, kiedy jakiś zespół ruchomości lub praw będzie stanowił zbiór, na którym można ustanowić zastaw rejestrowy. W doktrynie przyjmuje się, że ustanowienie zastawu rejestrowego jest możliwe, gdy łącznie wystąpią dwa elementy: 1) zbiór obejmować będzie rzeczy lub prawa, które w ogóle mogą być przedmiotem zastawu rejestrowego; 2) zarówno rzeczy, jak i prawa stanowić będą całość gospodarczą.
Dla pełnego zrozumienia wskazanych regulacji, wyjaśnić należy znaczenie pojęć, jakimi posługuje się ustawodawca w omawianej regulacji. I tak, rzeczami ruchomymi są przedmioty materialne nie będące nieruchomościami i nie wyłączone z obrotu, a także nie poddane szczególnym regulacjom nadającym im odmienny status (tak jak np. zwierzęta żyjące na wolności czy kopaliny).
Rzeczy ruchome będące przedmiotem zastawu muszą stanowić zbiór będący „całością gospodarczą”. Pojęcie całości gospodarczej powinno być rozumiane szeroko. O takim charakterze będzie zatem decydować przede wszystkim funkcja tego przedmiotu dla działalności zastawcy. Jako przykład stawia się park maszynowy lub transportowy, sieć komputerową z oprogramowaniem, wyposażenie biura, zmagazynowane surowce lub produkty, choćby składały się z rzeczy różnorodnych.
Tak jak wyznaczenie powyższych nie sprawiać do zasady trudności, mogą one się pojawić w praktyce przy oznaczaniu w umowie zastawniczej zbioru rzeczy jako przedmiotu zastawu, a tym bardziej wypełnianiu formularza wniosku o wpis zastawu do rejestru. Oprócz podania danych odpowiadających właściwościom rzeczy (art. 3 ust. 2 pkt. 3) wchodzących w skład zbioru, może być niezbędne wskazanie także ilości i miejsca składowania. Bardzo ważne jest w takim przypadku dokładne opisanie zbioru rzeczy w umowie zastawniczej, która stanowi załącznik do wniosku o wpis zastawu do rejestru.
Należy też odpowiedzieć sobie na pytanie czy można ustanowić zastaw na zbiorze rzeczy (oznaczonych co do tożsamości), gdy jest on przypadkowy i nie stanowi całości gospodarczej. W piśmiennictwie w takich sytuacjach przyjmuje się dopuszczalność ustanowienia jednego zastawu, określając go jako łączny. Pojęcie to nawiązuje do hipoteki łącznej (art. 76 ust. 1 u.k.w. i h.). Jakkolwiek ma ono charakter umowny, to wydaje się że trafnie określa charakter powstałego zastawu, w tym uprawnienia wierzyciela do zaspokojenia się według swego uznania ze wszystkich lub niektórych rzeczy obciążonych. Za taką tez przemawia również przyjęcie racjonalności ustawodawcy – przyjąć bowiem trzeba, że nie było intencją ustawodawcy nałożenie na zastawcę obowiązku ustanawiania kilkunastu lub kilkuset zastawów na poszczególnych rzeczach stanowiących zbiór, nawet jeśli nie stanowią „całości gospodarczej”. Kluczowe w takich sytuacjach jest dokładne opisanie zbioru rzeczy w umowie zastawniczej – np. poprzez załączenie listy rzeczy wchodzących w skład zbioru oraz określenie wspólnego miejsca położenia zbioru.

Dodaj komentarz