Przesłanki oraz tryb nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności określa art. 239b Ordynacji podatkowej. Zgodnie z brzmieniem § 1 art. 239b, rygor natychmiastowej wykonalności może zostać wydany w przypadkach gdy:
1) organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że wobec strony toczy się postępowanie egzekucyjne w zakresie innych należności pieniężnych lub
2) strona nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, które korzystałyby z pierwszeństwa zaspokojenia, lub
3) strona dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości, lub
4) okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące.
Dla nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki. A mianowicie, musi zaistnieć co najmniej jedna z czterech wymienionych powyżej okoliczności, a jednocześnie organ podatkowy musi uprawdopodobnić, że zobowiązanie nie zostanie wykonane.
W praktyce, organy podatkowe często poprzestają na weryfikacji tylko pierwszego z dwóch warunków. Jednak orzecznictwo sądów administracyjnych potwierdza, że takie postępowanie jest nieprawidłowe i wystąpienie pierwszej przesłanki musi zostać uprawdopodobnione.
Z przepisów kodeksu postępowania cywilnego wynika, że uprawdopodobnienie jest sposobem ustalenia stanu faktycznego, ale nie może być utożsamiane z dowodem, który ma znacznie szerszy zakres.
W orzecznictwie, uprawdopodobnienie jest utożsamiane z wykazaniem, sposobem ustalenia stanu faktycznego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku stwierdza: „przesłanka uprawdopodobnienia niewykonania zobowiązania nie może być utożsamiana z udowodnieniem tej okoliczności, a jedynie sprowadza się do wykazania stosowną argumentacją istnienia uzasadnionej obawy (przypuszczenia), że zobowiązanie to wygaśnie” (wyrok z dnia 23 czerwca 2010 r. sygn. I SA/Bk 143/10).
Nie oznacza to jednak, że w przypadku, gdy przepisy nakładają obowiązek uprawdopodobnienia, a nie udowodnienia, można poprzestać jedynie na ogólnych stwierdzeniach. Uprawdopodobnienie niewykonania decyzji nie może więc sprowadzać się jedynie do wskazania przesłanki o której mowa w art. 239b § 1 Ordynacji podatkowej. Niezbędne jest bowiem przedstawienie szczegółowego uzasadnienia faktycznego, wraz z analizą i konkretną argumentacją wskazującą na istnienie dużego prawdopodobieństwa niewykonania decyzji.
Podatnikowi przysługuje zażalenie na postanowienie nadające decyzji nieostatecznej rygor natychmiastowej wykonalności. W przypadku negatywnego rozstrzygnięcia możliwe jest też wystąpienie na drogę sądową. Jednak należy pamiętać, że wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania decyzji.
