Z regulacji zawartych w art. 99 ust 2 oraz 3 ustawy o VAT wynika, iż termin „kwartalny” zapłaty podatku dotyczy dwóch grup, czy też rodzajów podatników. Chodzi tu, po pierwsze o małych podatników rozliczających się metodą kasową, po drugie podatników, określonych w art. 15 ustawy o VAT, innych niż podatnicy rozliczający się metodą kasową Do grupy tez zaliczani są więc mali podatnicy niestosujący metody kasowej oraz duży przedsiębiorca. Podatnicy ci są obowiązani bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego do obliczania i wpłacania podatku za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy1.
Z dniem 1 stycznia 2009 r. ustawodawca wprowadził w przepisie art. 103 ust. 2a-2g ustawy o VAT szczególne regulacje obowiązujące podatników – nie mających statusu małego podatnika – którzy zgodnie z przepisem art. 99 ust. 3 ustawy o VAT składają deklaracje podatkowe za okresy kwartalne.
Zaliczki na podatek- tylko dla dużych przedsiębiorców
Podatnicy nieposiadający statusu małego podatnika, którzy wybrali rozliczanie podatku VAT za okresy kwartalne, niestety nie mogą wpłacać podatku raz na kwartał. Ustawodawca w art. 103 ust. 2a ustawy o VAT zobowiązał ich do wpłacania zaliczek na podatek za pierwszy oraz za drugi miesiąc kwartału w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania podatkowego wynikającej z deklaracji podatkowej złożonej za poprzedni kwartał – w terminie do 25-tego dnia miesiąca następującego po każdym z kolejnych miesięcy, za które jest wpłacana zaliczka.
Tym samym, mimo wyboru kwartalnego rozliczania, podatek (a dokładniej zaliczkę na podatek) nadal podatnik zobowiązany jest wpłacać w okresach miesięcznych. U podatnika, który stosuje tę metodę rozliczeń, mogą powstawać nadpłaty. Jeśli po rozliczeniu kwartału pojawi się nadpłata, podatnik może wystąpić z wnioskiem o zaliczenie jej na poczet przyszłych zobowiązań. W tym celu należy zaznaczyć w deklaracji VAT-7D (wersja aktualna 2) kwadrat 1 w poz. 63 oraz złożyć odpowiedni wniosek zaliczający nadpłatę na poczet przyszłych zobowiązań. Jeżeli podatnik chce otrzymać tę kwotę do zwrotu, zaznacza kwadrat 2 w poz. 63
Jeżeli natomiast z ostatniej deklaracji nie wynika kwota zobowiązania podatkowego, bądź wynika z niego kwota do przeniesienia podatku na następny okres lub zwrot podatku, to należy przyjąć, że zobowiązanie podatkowe za ten poprzedni kwartał jest zerowe, a co za tym idzie, zaliczki na podatek w bieżącym kwartale nie będą uiszczane2. Podatnik jednak w takim przypadku, może wpłacić zaliczkę na podatek w wysokości faktycznego rozliczenia za miesiąc, za który wpłacana jest zaliczka na podatek.
Duży przedsiębiorca jako zasadę może wybrać metodę wpłacania zaliczek na podatek w wysokości faktycznego rozliczenia za miesiąc, za który jest wpłacana zaliczka na podatek. Ustawodawca wybór rozwiązania zostawił w gestii podatnika . Niemniej jednak warunkiem koniecznym jest zawiadomienie o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Zawiadomienie należy złożyć najpóźniej z chwilą wpłaty zaliczki za pierwszy miesiąc pierwszego kwartału, od którego zaliczki będą ustalane w wysokości faktycznej, nie mniej jednak nie później niż z upływem terminu do jej zapłaty. Podatnik może zrezygnować z metody obliczania zaliczek w faktycznej wysokości nie wcześniej niż po upływie dwóch kwartałów, a za rezygnację uważa się wpłacenie zaliczki w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania wynikającego z deklaracji podatkowej złożonej za poprzedni kwartał.
[page_break]
Zasada uiszczania zaliczek na podatek w wysokości faktycznego zobowiązania oznacza dla dużego przedsiębiorcy obowiązek prawidłowego wyliczenia zobowiązania podatkowego wynikającego za dany okres, pomimo braku obowiązku złożenia deklaracji. A co za tym idzie brak jest zmniejszenia nakładów pracy z tym związanych. W przypadku natomiast rozliczania zaliczek na podatek w wysokości 1/3 kwoty należnego zobowiązania wynikającego z deklaracji podatkowej złożonej za poprzedni okres, może się zdarzyć, iż podatnik zobowiązany jest do zapłaty podatku, pomimo braku dokonania sprzedaży w danym miesiącu lub wraz z każdą składaną deklaracją występują u podatnika nadpłaty.
Zmiana statusu podatnika w trakcie roku podatkowego a sposób płacenia zaliczek na podatek VAT
Mali podatnicy rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych mogą skorzystać z zaliczkowego płacenia podatku VAT, pod warunkiem, że przewidywana przez nich wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy limity określone dla małych podatników. W kwartale, w którym podatnik rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej, nie powstaje obowiązek wpłacania zaliczek.
Przepisy te mają zastosowanie także dla tych małych podatników, którzy w trakcie roku podatkowego utracą swój status (a więc przekroczą określony limit). Mogą oni skorzystać z rozliczenia kwartalnego, z tym że wpłata zaliczek obowiązuje od kwartału następującego po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie limitów dla małych podatników.
Zmiana sposobu rozliczania podatku z miesięcznego na kwartalny- sposób wyliczenia zaliczek na podatek- duży przedsiębiorca
Podatnicy rozpoczynający dokonywanie rozliczeń za okresy kwartalne, którzy w poprzednim kwartale rozliczali się za okresy miesięczne, zgodnie z art. 103 ust 2 e ustawy o VAT zaliczki na podatek wpłacają w pierwszym kwartale, za który będą się rozliczać za okresy kwartalne, w wysokości:
1. za pierwszy miesiąc tego kwartału – w wysokości należnego zobowiązania podatkowego za pierwszy miesiąc ostatniego kwartału, w którym rozliczali się za okresy miesięczne,
2. za drugi miesiąc tego kwartału – w wysokości należnego zobowiązania podatkowego za drugi miesiąc ostatniego kwartału, w którym rozliczali się za okresy miesięczne.
Jeżeli natomiast w miesiącach tych nie występowało zobowiązanie podatkowe, nie powstaje także obowiązek uiszczenia zaliczki, przy czym w tej sytuacji podatnicy mogą wpłacić zaliczkę na podatek w wysokości faktycznego rozliczenia za miesiąc, za który jest wpłacana zaliczka na podatek. Stosuje się tutaj zasady wynikające z art. 103 ust. 2c ustawy.
Zasady wyboru prawidłowego formularza podatkowego przedstawia rysunek poniżej:
2) Art. 103 ust 2b ustawy o VAT