Zorganizowana część przedsiębiorstwa w rozumieniu ustaw podatkowych (CIT, PIT, VAT)

Jeżeli sprzedawany lub wnoszony aportem majątek ma cechy zorganizowanej części przedsiębiorstwa, taka czynność prawna może wywołać szczególne skutki podatkowe. Warto zatem przeanalizować w/w pojęcie – tym bardziej, że pomimo sformułowania przez Ustawodawcę definicji legalnej, jego interpretacja wzbudza poważne wątpliwości.

Tym samym aby zespół składników majątkowych (materialnych i niematerialnych, w tym również zobowiązania) mógł zostać uznany za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

1) istnienie zespołu składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań;
2) organizacyjne i finansowe wyodrębnienie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie;
3) przeznaczenie przedmiotowych składników do realizacji określonych zadań gospodarczych;
4) zespół składników, o którym mowa w punkcie pierwszym może stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania gospodarcze (tak: Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, interpretacja indywidualna z dnia 02.06.2010r., sygnatura: IPPB5/423-141/10-2/MB).

Przez wyodrębnienie organizacyjne rozumie się sytuację, w której zorganizowana część przedsiębiorstwa występuje co prawda w strukturze organizacyjnej podatnika, ale jednocześnie jest pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym odrębną całością. Wyodrębnienie to może mieć charakter wyłącznie faktyczny albo następować na podstawie np. statutu, regulaminu wewnętrznego, zarządzenia władz przedsiębiorcy lub uchwały zarządu o utworzeniu odrębnych oddziałów. Kryterium oceny stopnia wyodrębnienia stanowi ustalenie, jaką rolę składniki majątkowe i związane z nimi prawa materialne i niematerialne (w tym zobowiązania) odgrywały  w dotychczasowym funkcjonowaniu całego przedsiębiorstwa. Zaznaczyć trzeba, że nie tylko aktywa obrotowe, ale również czynnik ludzki, tj. pracownicy powinni być brani pod uwagę.

Bez wątpienia z wyodrębnieniem finansowym mamy do czynienia w przypadku zakładu lub oddziału osoby prawnej, dla którego osobno sporządza się bilans. Nie oznacza to jednak, że zorganizowana część przedsiębiorstwa musi działać w formie samodzielnie rozliczającego się zakładu lub oddziału. Wyodrębnienie finansowe oznacza bowiem sytuację, w której poprzez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Finanse przedsiębiorstwa można zatem oddzielić od finansów zorganizowanej części przedsiębiorstwa.  Niestety stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w tym zakresie dosyć restrykcyjne, ponieważ wskazuje na konieczność prowadzenia odrębnej księgowości jako okoliczności warunkującej wyodrębnienie finansowe. NSA stoi na stanowisku, że nie jest wystarczające, jeżeli przyporządkowanie poszczególnych kosztów i przychodów dotyczących zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest dokonywane na podstawie ksiąg spółki, bez wyodrębnienia ksiąg dotyczących tylko samej zorganizowanej części przedsiębiorstwa. O wyodrębnieniu finansowym zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie świadczy wyłącznie prowadzenie dla tej części odrębnych kont w celu ewidencjonowania operacji związanych z jej działalnością (tak: NSA w wyroku z dnia 05.07.2007r., II FSK 874/06, opubl. Legalis). Jeżeli w toku prowadzonej działalności związanej z wydzielonym majątkiem powstaną zobowiązania, w razie wyodrębnienia zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą one być do tego majątku przyporządkowane.

Kryterium wyodrębnienia funkcjonalnego jest natomiast ustalenie, czy wyodrębniona organizacyjnie całość może samodzielnie, efektywnie funkcjonować na rynku, czyli czy posiada ona potencjalną zdolność do podjęcia niezależnej działalności gospodarczej. O wyodrębnieniu funkcjonalnym świadczy m.in. posiadanie własnej grupy kontrahentów, z którymi zorganizowaną część przedsiębiorstwa wiążą bezpośrednie relacje handlowe.

W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy w konkretnym przypadku mamy do czynienia z transakcją, której przedmiotem jest zorganizowana część przedsiębiorstwa, należy przeprowadzić ocenę danego zespołu składników materialnych i niematerialnych według kryteriów opisanych w niniejszym artykule.

Dodaj komentarz