Podatnicy zalegający przez określony czas z zapłatą faktur swoim kontrahentom są zobowiązani zwrócić do urzędu skarbowego VAT odliczony z takich faktur. Czasami w przypadku problemów z płatnościami, strony umawiają się na odroczenie terminu płatności i wspólnie uzgadniają nowy termin płatności faktur. Takie działanie może uchronić podatnika przed obowiązkiem zwrotu naliczonego VAT ale tylko w ściśle określonych sytuacjach.

Na podstawie art. 89b ustawy o VAT, jeżeli podatnik nie uregulował należności z faktury VAT dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od upływu terminu płatności określonego w umowie lub fakturze, dłużnik jest zobowiązany do korekty odliczonego podatku VAT wynikającego z takiej zaległej faktury. Dłużnik powinien dokonać takiej korekty VAT naliczonego w deklaracji VAT za okres, w którym upłynął 150-ty dzień od terminu płatności faktury. W przypadku częściowego uregulowania należności, powinna być dokonana częściowa korekta podatku naliczonego, tj. przypadająca na nieuregulowaną część należności.

Powyższy obowiązek korekty jest wyłączony, jeżeli:

• dłużnik uregulował zaległą fakturę najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upływa 150 dni od terminu płatności faktury;
• w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 150 dni od terminu płatności faktury dłużnik jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Warto zauważyć, że jeśli strony zgodzą się zmienić (odroczyć) termin płatności wystawionych już faktur, to taka zmiana spowoduje odroczenie momentu, w którym upływa 150 dni od terminu płatności. Spowoduje to odroczenie obowiązku korekty przez dłużnika odliczonego VAT naliczonego.

Co istotne, strony mogą zmienić umówiony termin płatności po wystawieniu faktur, w tym także po upływie wskazanego w fakturze lub umowie pierwotnego terminu płatności. Przepis art. 89b ustawy o VAT uzależnia termin dokonania korekty podatku naliczonego od terminu płatności określonego w fakturze bądź umowie i to strony transakcji ustalają ten termin w ramach stosunku cywilnoprawnego. Co więcej, przepisy podatkowe nie regulują stosunków cywilnoprawnych i nie mają wpływu na ich treść, w tym na ustalenia dotyczące terminów płatności. Zgodnie z zasadą swobody umów, to strony umowy rozstrzygają m.in. zasady rozliczeń z tytułu zawarcia umów cywilnoprawnych.

Kluczowe jest jednak, aby zmiana terminu płatności nastąpiła przed upływem 150-ego dnia od pierwotnego terminu płatności. W przeciwnym razie, z chwilą upływu 150-ego dnia od pierwotnego terminu płatności powstaje – zgodnie z przepisem art. 89b ustawy o VAT – obowiązek korekty VAT naliczonego. Obowiązek ten może być wyeliminowany przez dłużnika, jeżeli do końca miesiąca, w którym upłynęło 150 dni od pierwotnego terminu płatności ureguluje on zaległą należność. Nie pomoże mu jednak zmiana pierwotnego terminu płatności dokonana, co prawda, w uzgodnieniu z kontrahentem ale już po upływie 150 dni od pierwotnego terminu płatności.

Powyższe podejście jest prezentowane przez Ministerstwo Finansów w wydawanych indywidualnych interpretacjach prawa podatkowego, np. w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 25 listopada 2013 r. (znak IBPP2/443-802/13/IK) oraz z dnia 6 listopada 2015 r. (znak IBPP2/4512-737/15/BW), a także przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 5 grudnia 2013 r. (znak ILPP2/443-848/13-2/EN). Należy jednak pamiętać, że władze skarbowe podkreślają, iż w tej kwestii zasadnicze znaczenie ma kwestia odpowiedniej dokumentacji. Innymi słowy, zmiana terminu płatności musi być dokonana zgodną wolą stron oraz być odpowiednio udokumentowana. Najlepiej, aby taka zmiana (odroczenie) terminu płatności została dokonana w formie porozumienia podpisanego przez obie strony.

Monika Poteraj – jest doradcą podatkowym w kancelarii Norton Rose Fulbright Piotr Strawa i Wspólnicy Sp.k.