Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt: I FSK 1200/15 I FSK 1201/15) rozstrzygnął wątpliwości związane z prawem do pełnego (100 %) odliczenia podatku VAT od pojazdów samochodowych zgłoszonych jako wykorzystywane tylko i wyłącznie na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika.
Przypomnijmy, iż od dnia 1 kwietnia 2014 r. w wyniku nowelizacji przepisów UoVAT podatnikom wykorzystującym w działalności gospodarczej pojazdy, których konstrukcja umożliwia ich wykorzystanie na cele prywatne przysługuje prawo do odliczenia 50 % VAT od wydatków na zakup aut, części eksploatacyjne i paliwo służące do ich napędu.
Prawo do pełnego odliczenia podatku VAT od przedmiotowych wydatków zostało przez ustawodawcę przyznane pojazdom wyłącznie wykorzystywanym na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Dodatkowo obostrzono 100 % odliczenie koniecznością dokonania zgłoszenia charakteru wykorzystania auta (formularz VAT-26) i prowadzenia bardzo szczegółowej ewidencji przebiegu pojazdu.
W wyniku zmian powstała znacząca wątpliwość, czy z pełnego prawa do odliczenia VAT można skorzystać w przypadku, gdy pojazd jest wykorzystywany do przejazdów na trasie dom – praca / praca – dom przez pracowników. Obiekcje w tym zakresie stanowił charakter przejazdu, który jako ,,de fato” prywatny stał w przeciwieństwie do wprowadzonych zmian.
W praktycznie jednolitej ocenie organów podatkowych, takie przypadki, skutkują brakiem prawa do odliczenia 100 % kwoty podatku VAT, które opierają swoje stanowisko m.in. na orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie EON Asset Management (C-118/11), w którym to, TSUE rozpatrywał właśnie skutki wykorzystania samochodów służbowych podatnika do przemieszczania się przez prezesa spółki z domu do biura. Jak wynika z ww. orzeczenia, działanie takie jest realizacją celów prywatnych pracownika, konsekwentnie jest niezwiązane z działalnością przedsiębiorstwa podatnika.
W tym miejscu należy podnieść, iż polskie sądy administracyjne wskazywały już iż założenie, że parkowanie samochodu w pobliżu miejsca zamieszkania pracownika automatycznie oznacza wykorzystanie pojazdu do celów innych niż działalność gospodarcza. Zgodnie ze stanowiskami m.in. WSA w Warszawie z dnia 18 czerwca 2015 r. (sygn. akt: III SA/Wa 3275/14), WSA w Poznaniu z dnia 16 lipca 2015 r. (sygn. akt: I SA/Po 1203/14), WSA w Bydgoszczy z dnia 8 września 2015 r. (sygn. akt: I SA/Bd 577/15), WSA w Łodzi z dnia 17 listopada 2015 r. (sygn. akt: I SA/Łd 880/15) oraz WSA we Wrocławiu z dnia 8 grudnia 2015 r. (sygn. akt: I SA/Wr 1706/15), podatnikowi będzie przysługiwało uprawnienie do pełnego odliczenia jeżeli przyjęte zasady używania pojazdów obiektywnie potwierdzają, że pojazdy wykorzystywane są wyłącznie w działalności gospodarczej i nie ma możliwości prywatnego użytku tych pojazdów (np. za pomocą regulaminów użytkowania pojazdów służbowych).
Podatnicy, wielokrotnie zwracali także uwagę, iż na konieczność ,,zabrania” auta do domu wpływa charakter pracy danego pracownika – ci z zadaniowym czasem pracy, którzy muszą mieć zapewnioną możliwość dojazdu do pracy w każdej chwili i o każdej porze, czy ci, którzy z miejsca zamieszkania przemieszczają się bezpośrednio do klientów bądź potencjalnych klientów. Argument ten jednak nie został rozstrzygnięty jednoznacznie czego przykładem jest korzystne stanowisko WSA w Łodzi z dnia 17 marca 2015 r. (sygn. akt: I SA/Łd 1346/14), i negatywny wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 18 grudnia 2014 r. (sygn. akt: I SA/Go 642/14).
Wskazane rozstrzygnięcie podjęte przez Naczelny Sąd Administracyjny częściowo wyjaśnia przedmiotową problematykę, odnoszącą się w zasadzie do możliwości skorzystania przez podatnika z pełnego odliczenia, jeżeli charakter pracy świadczonej przez pracownika wymaga czy też uzasadnia potrzebę takiego wykorzystania pojazdu. Konsekwentnie, NSA potwierdził korzystną dla przedsiębiorców linię interpretacyjną.
Istota sporu rozpatrzonej sprawy toczyła się wokół prawa do pełnego odliczenia VAT w przypadku, gdy pojazdy są ,,garażowane” przez pracowników będących przedstawicielami handlowymi. Podatnik zawarł z tą grupą pracowników umowy wskazujące ich miejsce rozpoczęcia i zakończenia pracy według stosownego harmonogramu – każdorazowo następuje to w stałym miejscu pobytu konkretnego pracownika. Dodatkowo podatnik, celem uniemożliwienia wykorzystywania samochodów przez pracowników na cele prywatne wprowadził regulamin uniemożliwiający użytek prywatny tych aut. Jednocześnie, jak wykazano w stanie faktycznym sporu, każdy pojazd został wyposażony w nadajnik GPS celem kontroli charakteru wykorzystywania samochodów (i konfrontacji z prowadzoną ewidencją przebiegu).
Spór rozstrzygnięty przez NSA potwierdził zatem uprzednie stanowisko WSA we Wrocławiu (sygn. akt: I SA/Wr 35/15 i I SA/Wr 36/15), który również potwierdził prawo do 100 % odliczenia VAT w przedmiotowej sprawie.
Wyrok NSA stanowi w mojej ocenie bardzo istotną informacje zarówno dla podatników i organów podatkowych, które w ostatnim czasie przyjęły absurdalną zasadę, iż samochód parkowany pod domem pracownika, skutkuje brakiem pełnego odliczenia bez względu na pozostałe okoliczności – nawet, gdy pracodawca całkowicie w praktyce wykluczył możliwości używania pojazdu do celów prywatnych.
Rozważając, czy kolejne wyroki NSA będą równie korzystne dla podatników, należy wskazać, iż wskazane stanowisko dotyczyło specyficznego stanu faktycznego i tylko ze względu na te wyjątkowe okoliczności dotyczące dojazdu do pracy przedstawicieli handlowych w ocenie sądu podatnik może odliczyć całą kwotę VAT.
Co prawda, można wskazać, iż aktualne stanowisko NSA stoi w przeciwieństwie np. do wyroku z 12 czerwca 2015 r. (sygn. akt I FSK 1764/13), w którym NSA stwierdził, iż sam dojazd pracownika do pracy nie ma związku z działalnością gospodarczą pracodawcy. Przypomnieć jednakże należy, iż rozpatrywany 2 lata temu spór miał istotny odmienny stan faktyczny – pracownicy ,,garażujący” służbowe samochody jeździli nimi do siedziby pracodawcy, gdzie dopiero rozpoczynali pracę.
Podsumowując stwierdzić należy, iż dla prawidłowego określenia czy przysługuje prawo do pełnego odliczenia VAT najistotniejsza jest rzetelna analiza zaistniałego stanu faktycznego i wprowadzenie przez podatników odpowiednich zasad regulacyjnych i kontrolnych charakteru wykorzystywanych pojazdów.
Autor: Mateusz Cedro, Senior Associate w ADN Podatki Sp. z o.o.
