Ostatni kraj nadbałtycki do omówienia w naszym Miesięczniku, to niedaleki sąsiad Polski – Estonia, jedna z dawnych Republik Sowieckich, członek Unii Europejskiej od 2004 r., która jest przedstawiana jako Luksemburg Bałtyku. Jedna z najbardziej liberalnych gospodarek w środkowej i wschodniej Europie, niskie podatki i składki na ubezpieczenia społeczne czynią ten kraj bardzo atrakcyjnym dla zagranicznych inwestorów, zwłaszcza skandynawskich i rosyjskich.

 Charakterystyka estońskiego systemu gospodarczego

Estonia charakteryzuje się stosunkowo statecznym budżetem państwowym, w 2014 r. osiągnęła nadwyżkę 1 % PKB,  w 2015 r. deficyt wyniósł 1,5%, a w I p. 2016 r. deficyt ukształtował się na poziomie 0,2 %. Dodatkowo wskazać należy na niski długi publiczny wynoszący ok. 10 % PKB, co stanowi najniższy wskaźnik wśród wszystkich krajów członkowskich UE.

Średnie miesięczne wynagrodzenie brutto w Estonii w 2016 r. wynosiło 1.220,00 EUR, stopa inflacji obniżyła się z poziomu 5 % w 2011 r. na koniec I p. 2016 r. do wysokości 0,2 %, również stopa bezrobocia systematycznie spada – z 16 % w 2010 r. do 4,1 % na koniec września 2016 r.

Podkreślić jednocześnie należy, iż Estonia jest jednym z wiodących krajów w Europie Środkowej i Wschodniej w zakresie bezpośrednich inwestycji zagranicznych na mieszkańca co potwierdzają liczby – do końca I p.  2016 r. do Estonii napłynęło ponad 17,6 mld EUR FDI. Podmiotowo zakres znany jest nam z polskich rozwiązań, spotykanych w większości krajów postkomunistycznych. Do najbardziej popularnych form prowadzenia działalności w Estonii należy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (est. Osaühing, OÜ), akcyjna (est. Aktsiaselts, AS), komandytowa (est. UÜ) i cywilna (est. TU/UU)

W Estonii, nie istnieje limit kapitału zagranicznego, jaki można zainwestować w estońską spółkę, a zagraniczni udziałowcy mogą stanowić w spółce większość. Obecnie, stawka podatku socjalnego została zmniejszona z 33 do 32 %, a kwota wolna od podatku wzrosła z 1.848,00 do 2.460,00 EUR rocznie.

Estonia znana jest również z praktycznego podejścia do elektronizacji – Estoński rząd poniósł wysokie koszty rozwoju usług IT i ICT, a dostęp do elektronicznych usług, transparentność i brak kontaktu fizycznego pomiędzy dostawcą usługi i jej użytkownikiem stały się naturalną częścią codziennego życia.

Wskazać należy, iż Estoński Urząd Podatkowy i Celny wprowadził w ostatnich latach szeroki pakiet e-usług dla podatników – już w 2000 r. istniała możliwość elektronicznego złożenia deklaracji podatkowych, w 2004 r. system e-cło, w 2007 r. elektroniczną platformę podatkową, w 2009 r. system podatkowych kont pre-paid.

Intersującym rozwiązaniem, zapoczątkowanym w Estonii jest system ID-kaart, czyli wdrażany stopniowo od 2007 r. estoński dowód osobisty. Dowód, wyposażony w kluczowe informacje o tożsamości posiadacza  zawiera także klucze kryptograficzne, dzięki którym można podpisywać cyfrowe dokumenty (cyfrowy podpis, zgodnie z prawem, jest całkowicie równoważny odręcznemu podpisowi na fizycznym dokumencie). ID-kaart pozwala m.in. na korzystanie z rozmaitych usług estońskiej e-administracji, kupowanie biletów na transport publiczny, rejestrowanie się do lekarza, przeprowadzenie internetowych wyborów parlamentarnych.

Charakterystyka estońskiego systemu podatkowego

Stawka podatku dochodowego od osób prawnych w Estonii wynosi 20 %, co teoretycznie może nie zachęcać potencjalnych inwestorów. Po wnikliwszej jednak analizie można wskazać główny atut bałtyckiego tygrysa – moment powstania opodatkowania dochodów osób prawnych z siedzibą na terytorium Estonii.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, w Estonii który moment powstania opodatkowania dochodów osób prawnych powstaje dopiero z momentem faktycznej dystrybucji tego zysku w postaci dywidendy! Powyższe oznacza efektywną stawkę 0 % podatku CIT do momentu wypłacenia wygenerowanego dochodu przez spółkę. Konsekwentnie, pomnażając środki poprzez ciągłe reinwestycje bogaci się i przedsiębiorca i budżet państwa.

W tym miejscu należy dodatkowo wskazać, iż wysokość dochodu, który podlega opodatkowaniu w Estonii, ustalana jest na zasadzie kasowej co oznacza, iż nie bierze się pod uwagę amortyzacji.

Stawka podatku dochodowego od osób fizycznych w Estonii wynosi 20 % – powiom ten osiągnęła przez stopniowe obniżanie z poziomu 26 %. Co interesujące, Estonia rozwiązała odwieczny problem podwójnego opodatkowania spółek będących podatnikami – dywidenda wypłacana wspólnikowi nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT gdyż uprzednio została opodatkowana podatkiem CIT!

Podatek VAT w Estonii wynosi 18 %, a obniżony 5 % i 0 %. Stawką podatkową w wysokości 5 % objęte są m. in. następujące grupy towarów i usług: książki, niektóre leki, sprzęt medyczny czy energia cieplna dla osób fizycznych do użytku osobistego.

Stawką podatkową 0 % objęte są m. in.: eksport towarów i usług, wewnątrzwspólnotowy obrót towarami i usługami, statki międzynarodowej żeglugi morskiej, środki transportu powietrznego na liniach międzynarodowych, czy międzynarodowe ekspresowe usługi pocztowe, .

Wnioski

Zgodnie ze wskaźnikiem rozwoju społecznego Estonia wyszła z grupy krajów rozwijających się, i weszła do grupy krajów rozwiniętych. W strukturze gospodarczej dominują usługi, które są głównym składnikiem PKB (71 %) – przemysł wytwarza 25 % PKB, pozostałe gałęzie gospodarki, w tym rolnictwo 4 % PKB.

Gospodarka Estonii w dużej mierze korzysta ze swoich zasobów, jakimi są lasy i łupki bitumiczne co powoduje, iż jest krajem najmniej zależnym w UE od importu zagranicznej energii (jedynie 12 % zapotrzebowania stanowi import, 78 % produkcji energii pochodzi z wydobywanych na miejscu łupków bitumicznych, a 15 % ze źródeł odnawialnych).

Kolejny atutem dla zagranicznych, w tym polskich inwestorów, jest fakt, iż w 2011 r. Estonia przystąpiła do strefy euro i zajmuje stale wysoką pozycję w międzynarodowych rankingach: International Tax Competitiveness Index – 1 miejsce, Economic Freedom of the World 2016 – 19, Digital Economy and Society Index – 7; Ease of Doing Business – 22; Global Competitiveness – 32; Corruption Perceptions – 23, Digital Economy and Society Index – 7.

Jednocześnie, Estonia ma jedne z najwyższych międzynarodowych ratingów kredytowych w regionie: Standard&Poor: AA-/A-1+ z perspektywą stabilną; Moody’s: A1; Fitch IBCA: A+.

Na podsumowanie należy wskazać, iż w Rankingu konkurencyjności podatkowej organizowanym wśród krajów członkowskich Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) od trzech lat pierwsze miejsce zajmuje Estonia (Polska w 2016 zajęła 29 pozycje a w 2015 r. 30). Powyższe pozwala założyć, kto po 25 latach od transformacji wprowadził zdrowo rynkową konkurencję. 

Autor – Mateusz Cedro, Senior Associate, ADN Podatki Sp z o.o.