W praktyce gospodarczej bardzo często dochodzi do realizacji prac budowlanych przez podmioty funkcjonujące w formie konsorcjum. Struktura tego specyficznego tworu opisana jest w umowie zawieranej pomiędzy podmiotami. Co do zasady, w ramach konsorcjum wyróżnić można lidera – reprezentującego podmioty na zewnątrz – oraz uczestników konsorcjum.

Zarówno prawo podatkowe jak i cywilne nie zawiera definicji konsorcjum. W głównej mierze opiera się ono na postanowieniach kodeksu cywilnego dotyczących  tzw. „swobody umów”. W przypadku robót budowlanych zazwyczaj to lider konsorcjum rozlicza wykonaną usługę na rzecz inwestora.  Co jednak w przypadku gdy uczestnicy konsorcjum wykonują usługi objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia na gruncie VAT (katalog w załączniku nr 14 uoVAT)? Czy można ich uznać za podwykonawców?

W interpretacji indywidualnej z dn. 18 maja 2017 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zwrócił uwagę na ekonomiczny aspekt podatku VAT, a tym samym jego oderwanie od regulacji prawa cywilnego. Zatem dla potrzeb podatku VAT, nie są ważne postanowienia danej umowy, a sam fakt odpłatnego świadczenia usług.

W konsekwencji działając w ramach konsorcjum, podmioty powinny  do wzajemnych rozliczeń stosować ogólne reguły wynikające z ustawy o podatku od towarów i usług oraz aktów wykonawczych do niej. W przypadku gdy poszczególni uczestnicy wykonują prace budowlane objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia, powinni wystawić fakturę obejmują wartość netto usługi na rzecz lidera konsorcjum – zobowiązanego do rozliczenia podatku VAT.

Ustalenie, czy dana usługa podlega rozliczeniu zgodnie z mechanizmem odwróconego obciążenia, czy też zastosowanie będzie miała ogólna zasada rozliczenia podatku, ma charakter indywidualny.