Z dniem 01 stycznia 2017 roku ustawodawca wprowadził do ustawy VAT zupełnie nowy Załącznik nr 14, w którym wskazał usługi budowlane objęte reżimem odwrotnego obciążenia. Oznacza to, że z początkiem 2017 roku sposób rozliczania tych transakcji przebiega zupełnie inaczej niż miało to miejsce do końca 2016 roku.
Cel jaki przyświecał ustawodawcy, to wyeliminowanie wyłudzeń w zakresie rozliczeń VAT pomiędzy podwykonawcami a dużymi firmami budowlanymi będącymi zazwyczaj generalnym wykonawcą. Znajdą tu zatem zastosowanie regulacje zgoła odmienne od typowych w zakresie dokumentowania transakcji tj. fakturowania, ewidencjonowania oraz deklarowania.
Obowiązek rozliczenia takiej transakcji przy zastosowaniu mechanizmu odwróconego obciążenia będą mieć osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, które nabywają usługi wymienione w załączniku nr 14 (poz. 2-48) do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 (czyli zarejestrowany jako podatnik VAT czynny),
- usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
- usługodawca świadczy usługi jako podwykonawca.
Stworzony przez ustawodawcę katalog usług budowlanych objętych reżimem odwrotnego obciążenia jest bardzo szeroki i zawiera niemal większość prac wykonywanych przez firmy budowlane. Mieszczą się w nim między innymi usługi polegające na wykonywaniu prac ziemnych mających na celu przygotowanie placu budowy, wznoszenie różnego rodzaju budynków aż po prace wykończeniowe. Nie wszystkie jednak transakcje o charakterze budowlanym będą objęte tym reżimem opodatkowania. Warunkiem bezwzględnym jest aby usługodawca był podwykonawcą.
Problemem jest jednak w tym, że brak jest w nowelizacji ustawy o VAT definicji podwykonawcy. Nie pozostaje zatem nic innego jak posługiwanie się definicją przedstawioną w słowniku języka polskiego, zgodnie z którą podwykonawca to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy.
Aby zatem miało zastosowanie odwrotne obciążenie do usług budowlanych należy wyświadczyć usługę nie bezpośrednio dla inwestora lecz dla generalnego wykonawcy, który ostatecznie odpowiada za przebieg i realizację budowy przed inwestorem. Wniosek z tego, że transakcja pomiędzy generalnym wykonawcą i inwestorem lub firmą świadczącą usługi budowlane bezpośrednio dla inwestora nie będzie objęta odwrotnym obciążeniem.
Nowelizacja wyżej cytowanych przepisów spowoduje, że generalny wykonawca otrzyma faktury od podwykonawców bez podatku VAT co może wręcz poprawić jego płynność finansową ze względu na mniejsze przepływy pieniężne. Gorzej natomiast rzecz się ma u podwykonawców ponieważ nie będą już wykazywali podatku do zapłaty z tytułu świadczonych usług dla generalnego wykonawcy, a nadal przecież będą ponosić koszty swojej działalności np. paliwo, sprzęt itp. Może to spowodować, że w deklaracjach podatkowych VAT składanych przez podwykonawców nagminnie będą występowały nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Oznacza to oczekiwanie na zwrot VAT-u 60 dni lub do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia. Skorzystanie zaś z przyspieszonego 25 dniowego terminu zwrotu VAT-u wraz z nowelizacją ustawy VAT uległo obostrzeniu i nie każdy przedsiębiorca będzie mógł o zwrot w takim terminie wystąpić. Wszystko to może negatywnie wpłynąć na płynność finansową podwykonawców świadczących usługi budowlane.
Autor: Marcin Borkowski – prawnik, ekspert podatkowy