Zagrożenia dla podatników płynące z nowelizacji przepisów w zakresie nieodpłatnego świadczenia usług, część 1

W szczególności przepis pkt 2 powyższej normy prawnej może budzić wiele kontrowersji i może być rozbieżnie interpretowany przez judykaturę, sądy administracyjne i organy podatkowe. Treść tej normy brzmi: „Za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika”.
Odnosząc się do powyższych uregulowań należy wskazać na bardzo istotny element, którego brak może wpłynąć w dużej mierze na konieczność znacznie szerszego opodatkowania nieodpłatnych świadczeń podatkiem od towarów i usług. Mianowicie, jak widać z treści przepisu nie odwołuje się on do przesłanki przysługiwania podatnikowi prawa do odliczenia podatku naliczonego, jako warunku opodatkowania czynności nieodpłatnego świadczenia usług. Jest to uregulowanie odmienne od dotychczasowego, ale zgodne z prawem wspólnotowym (art. 26 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE). Ratio legis tego przepisu jest następujące: skoro podatnik korzysta z określonych usług na własne potrzeby, powinien ponieść ciężar podatku VAT, podobnie jak w sytuacji, gdyby usługi te zakupił od innego podmiotu na rynku.
Jako przykład może tutaj posłużyć wynajem samochodu (odpłatny) dokonany na potrzeby osobiste np. prezesa lub członka zarządu (nieodpłatnie) od osoby (podmiotu) niebędącej podatnikiem VAT czynnym, w takiej sytuacji podatnik, bez względu na okoliczność czy przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku z tytułu najmu czy nie, obowiązany byłby opodatkować nieodpłatne świadczenie usług udostępnienia pojazdu (de facto jego wynajmu) swojemu pracownikowi lub sobie na cele prywatne.
W takim kierunku najprawdopodobniej pójdzie interpretacja tego przepisu przez organy podatkowe. Z dotychczasowej praktyki, reprezentującej – co należy szczególnie podkreślić – bardzo fiskalne podejście do interpretacji dotychczasowych zapisów w zakresie np. nieodpłatnego przekazania towarów (art. 7 ust. 2 ustawy o VAT) wynika, że praktyka organów podatkowych będzie wskazywała na korzystne dla budżetu, nie zaś dla podatników, rozstrzygnięcia tego zagadnienia. W tym zakresie należy zwrócić uwagę na inne aspekty aktywności podatnika, szczególnie w kwestii reprezentacji i reklamy, jako nieodłącznego atrybutu prowadzonej działalności gospodarczej. Chodzi mianowicie o kwestie organizacji spotkań z kontrahentami, serwowania posiłków (usługi gastronomiczne lub catering), wykonywania na ich rzecz pewnych świadczeń związanych np. z kampanią reklamową (usługi montażowe, wystawiennicze itp.). Nabycie tychże świadczeń może, ale nie musi jednocześnie oznaczać brak prawa do odliczenia VAT (np. przy nabyciu usług gastronomicznych), jednakże dla kwestii opodatkowania ich przekazania nie będzie miało to żadnego znaczenia w sytuacji wykorzystania na cele osobiste. Podstawowym problemem jest zatem przesądzenie czy dana usługa jest realizowana na cele inne niż działalność gospodarcza. Wydaje się, że wszelkie kontakty z kontrahentami lub potencjalnymi odbiorcami, mające na celu zaprezentowanie oferty firmy i jej możliwości jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, co powinno przesądzać, że wykonanie usługi nieodpłatnie w tym przypadku nie będzie podlegało opodatkowaniu. Jednak granica pomiędzy świadczeniem na cele związane z działalnością, a na cele z nią nie związane jest bardzo płynna, w wielu sytuacjach nie do wyraźnego określenia. Co w sytuacji np. w sytuacji, kiedy podatnik wynajmuje salę sportową dla swoich pracowników i wykonuje przy tym np. czynności zwolnione, a zatem nie ma prawa do odliczenia w związku z nabyciem takiej usługi? W takiej sytuacji jedynym kryterium oceny będzie czy wynajęcie sali ma związek z celami prowadzonej działalności gospodarczej. W naszej ocenie taki związek wystąpi w przypadku pracowników fizycznych, co do których w regulaminie pracy lub z przepisów ustawowych wynika, że muszą oni dbać o swoją kondycję fizyczną (np. firmy ochroniarskie). W przypadku innych pracowników takie świadczenie jest realizacją ich potrzeb osobistych, poza firmowych, mimo że jak najbardziej kondycja psychofizyczna pracownika, jest istotnym elementem dla wszystkich pracodawców. W związku z tym podatnik być może będzie musiał wykazać podatek należny z tytułu takiego świadczenia. Podobnie rzecz się ma z fundowanymi wycieczkami, imprezami itp. dla pracowników lub nawet kontrahentów. Wynagrodzenie w ten sposób kontrahenta np. za doskonałą współpracę w minionym roku, może być traktowane przez organy podatkowe, jako świadczenie na cele inne niż działalność gospodarcza. W tym przypadku bowiem świadczenie to jest formą zaspokojenia prywatnych potrzeb kontrahenta, nie mających nic wspólnego z prowadzoną przez darczyńcę działalnością gospodarczą. Na bazie przepisów obowiązujących do końca marca 2011 organy podatkowe wręcz wskazywały na nieopodatkowanie usług nieodpłatnych, jeżeli efektem ich wykonania jest przysporzenie lub wyraźnie określona chęć tego przysporzenia na rzecz świadczącego. Podobna sytuacja może mieć miejsce również pod rządami nowych przepisów, ale bez znaczenia będzie w takiej sytuacji przysługiwanie prawa do odliczenia.

Dodaj komentarz