Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że świadczy za wynagrodzeniem na rzecz klientów indywidualnych szereg usług finansowych, w tym transakcji na instrumentach pochodnych (transakcje wymiany walut typu Spot, Forward, Swap). W celu rozliczania VAT podatnik dokonuje kalkulacji obrotu z tytułu transakcji wymiany walut, zaś w ramach wskazanych wyżej transakcji nie pobiera od kontrahentów dodatkowych opłat czy prowizji. W tym stanie faktycznym zadano pytanie, czy w przypadku transakcji rzeczywistej wymiany walut obrotem VAT jest ogólny wynik (zysk) zrealizowany przez podatnika z tego tytułu w przyjętym okresie rozliczeniowym. W ocenie podatnika odpowiedź na to pytanie jest twierdząca.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Powołując się na art. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi podkreślił, że jeżeli w efekcie transakcji typu Spot, Forward czy Swap dochodzi do rzeczywistej wymiany walut to między stronami umowy zawierane są indywidualne kontrakty, dla których możliwe jest ustalenie indywidualnego wyniku na każdej transakcji. Przy tego rodzaju transakcjach nie sprawia zatem problemu ustalenie wartości transakcji, a tym samym można precyzyjnie określić wysokość osiągniętego zysku, czy też wysokość poniesionej straty. W efekcie, w przypadku operacji na instrumentach finansowych podstawę opodatkowania określa się według zasad ogólnych i stanowi ją kwota należna z tytułu danej czynności pośrednictwa finansowego. Należność ta winna wynikać z umów zawieranych z kontrahentami, z uwzględnieniem przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Organ podsumował, iż kwota otrzymanego wynagrodzenia w danym okresie rozliczeniowym powinna być liczona dla każdego kontraktu oddzielnie, zaś dla celów rozliczenia podatku od towarów i usług w każdym okresie rozliczeniowym podatnik powinien wykazać sumę kwot otrzymanego wynagrodzenia.

WSA w Warszawie uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd odwołał się do wyroku TS UE z dnia 14 lipca 1998 roku, C-172/96 First National Bank of Chicago i na podstawie zawartych w nim tez uznał, że w przypadku opisanych przez podatnika transakcji nie jest on w stanie w normalnych okolicznościach przewidzieć, zawierając daną transakcję, w jakim momencie i po jakim kursie będzie mógł zawrzeć jedną lub kilka transakcji pozwalających wyeliminować lub ustalić na określoną kwotę ryzyko kursu walutowego, na jakie się wystawił zawierając pierwszą transakcję. W związku z powyższym WSA nie podzielił poglądu organu, iż możliwe jest ustalenie indywidualnego wyniku na każdej transakcji.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„W przypadku transakcji rzeczywistej wymiany walut obrotem VAT jest ogólny wynik (zysk) zrealizowany przez podatnika z tego tytułu w przyjętym okresie rozliczeniowym”

Komentarz
W wyroku z dnia 14 lipca 1998 roku, C-172/96 First National Bank of Chicago, do którego odwołał się WSA w Warszawie w prezentowanym orzeczeniu, Trybunał uznał, że podstawą opodatkowania VAT w przypadku transakcji wymiany walut jest wynik osiągnięty na tej transakcji. Sama waluta przekazywana w wyniku transakcji nie może być natomiast traktowana jako wynagrodzenie z tego tytułu.

Posiłkując się powyższym stanowiskiem WSA uznał, że podobnie należy rozliczać transakcje na instrumentach pochodnych typu Swap, Forward itp. Również bowiem w tym przypadku wartością dodaną przez podatnika będzie tylko to, co zyska on na danej transakcji. Jednocześnie Sąd trafnie zwrócił uwagę na to, że w momencie zawierania konkretnej transakcji nie jest jeszcze wiadome, jaki będzie ostatecznie jej efekt finansowy. Z tego względu dopuszczalne jest ustalanie podstawy opodatkowania dopiero po zamknięciu transakcji, poprzez odniesienie osiągniętego wyniku do danego okresu rozliczeniowego.

Należy zauważyć, że prezentowany wyrok stanowi potwierdzenie wcześniejszych orzeczeń sądów administracyjnych. Taki sam pogląd wyraził m.in. NSA w wyroku z dnia 21 stycznia 2010 roku, sygn. akt I FSK 1846/08.