Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
We wniosku o wydanie interpretacji podatnik wskazał, że jest właścicielem niezabudowanej nieruchomości. Podatnik prowadzi działalność gospodarczą i do pewnego czasu posiadaną nieruchomość wykorzystywał w ramach prowadzonej działalności. Nieruchomość nie była jednak nigdy składnikiem przedsiębiorstwa, a tym samym nie była ujęta w ewidencji środków trwałych. Podatnik planuje sprzedaż przedmiotowej nieruchomości. W tym stanie faktycznym zadano pytanie, czy dochody ze sprzedaży nieruchomości powinny być opodatkowane jak dochody z działalności gospodarczej, czy też jak dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości. W ocenie podatnika opisane dochody nie będą stanowiły dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Sprzedaż nieruchomości nie nastąpi bowiem w wykonaniu działalności gospodarczej, gdyż nie stanowiła ona składnika majątku przedsiębiorstwa. Sam fakt, że nieruchomość była wykorzystywana do działalności gospodarczej, nie kwalifikuje jej jeszcze do składników majątku przedsiębiorstwa. Nieruchomość ta nie była bowiem nigdy ujęta w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Stwierdził, że przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych w działalności gospodarczej, nie wprowadzonych do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych (z wyjątkiem nieruchomości mieszkalnych) stanowią przychód z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 1 u.p.d.o.f.¹ Przepis ten nie wymienia bowiem wszystkich przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, a zawarte w art. 14 ust. 2 pkt 1 wyszczególnienie przychodów zaliczanych do przychodów z tejże działalności, nie ma charakteru zamkniętego. Skoro z oświadczeń podatnika wynika, że nieruchomość wykorzystywana była na potrzeby prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, to uzyskane z jej sprzedaży przychody należy w całości zaliczyć do źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza, bez względu na okres, jaki upłyną od nabycia tych nieruchomości.

WSA w Gliwicach oddalił skargę podatnika, lecz wyrok ten został następnie uchylony przez NSA. Zdaniem NSA art. 14 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f. stanowi kompletną regulację przedmiotowego zakresu opodatkowania dochodów ze zbycia składników majątku wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą jako przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Przepis ten zawiera dwie przesłanki uznania przychodu ze sprzedaży za przychód z działalności gospodarczej: sprzedaż musi dotyczyć środka trwałego (przesłanka pierwsza), który został ujęty w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych (przesłanka druga). Uznanie zatem, tak jak uczynił to Minister Finansów oraz Sąd I instancji, za wystarczający warunek do przypisania przychodu ze sprzedaży składnika mienia do źródła jakim jest działalność gospodarcza, jedynie samego faktu spełniania przez dany składnik warunków uzasadniających uznanie go za środek trwały, pomija obowiązywanie drugiej z wymienionych przesłanek, tzn. konieczności ujęcia owego składnika w ewidencji środków prawnych i wartości niematerialnych i prawnych.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Przychody z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych w działalności gospodarczej, nie wprowadzonych do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych nie stanowią przychodu z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 1 u.p.d.o.f.”

Komentarz
Prezentowany wyrok wskazuje, że jednym z niezbędnych warunków opodatkowania przychodów ze sprzedaży składników majątkowych jako przychodów z działalności gospodarczej jest wcześniejsze wpisanie tych składników majątkowych do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Brak takiego wpisu wyklucza możliwość opodatkowania przychodów ze sprzedaży jako przychodów z działalności gospodarczej, nawet wówczas, gdy dany składnik majątkowy był w praktyce wykorzystywany do prowadzenia przez podatnika działalności gospodarczej.

Należy zaznaczyć, że orzecznictwo sądowe w omawianym zakresie nie jest jednolite. Co prawda podobny pogląd został zawarty m.in. w wyroku NSA z dnia 15 grudnia 2011 roku, sygn. akt II FSK 1151/10, lecz w szeregu orzeczeń sądy opowiadały się za stanowiskiem odmiennym. Przykładowo w wyroku z dnia 25 października 2011 roku, sygn. akt II FSK 739/10 NSA uznał, że nieujęcie składnika majątkowego w ewidencji środków trwałych oraz wartości materialnych i prawnych nie wyłącza przypisania przychodu ze sprzedaży takiego składnika do źródła przychodów jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza, jeżeli był on w takim charakterze przez podatnika wykorzystywany. Podobnie NSA orzekł także w wyroku z dnia 17 września 2009 roku, sygn. akt II FSK 545/08 oraz z dnia 12 stycznia 2011 roku, sygn. akt II FSK 1617/09).

Jak widać omawiane zagadnienie nadal budzi rozbieżności w orzecznictwie. To oznacza, że podejmując decyzję, w jaki sposób opodatkować przychody ze zbycia majątku wykorzystywanego w prowadzonej działalności, lecz nie wpisanego do ewidencji, podatnicy powinni zachować dużą ostrożność. Sugerowane jest także potwierdzenie prawidłowego sposobu postępowania w drodze uzyskania urzędowej interpretacji przepisów prawa podatkowego, a w przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia, także skierowanie sprawy do sądu z nadzieją, że ten zajmie stanowisko analogiczne do zaprezentowanego przez NSA.

1) ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 roku Nr 51, poz. 307 ze zm.)