Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że posiadana przez niego nieruchomość została wywłaszczona na cele publiczne w zamian za odszkodowanie. Odszkodowanie zostało skalkulowane według cen netto i nie uwzględniono w nim kwoty VAT. Podatnik zapytał, czy podstawę opodatkowania VAT stanowi w takiej sytuacji kwota odszkodowania ustalona w decyzji wywłaszczeniowej, do której należy doliczyć podatek VAT, czy też podstawą opodatkowania jest kwota odszkodowania pomniejszona o kwotę podatku. W ocenie podatnika odszkodowanie ustalone w decyzji wywłaszczeniowej należy powiększyć o kwotę VAT.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że jeśli podatnik za wywłaszczoną nieruchomość otrzyma wyłącznie kwotę odszkodowania, która będzie jedyną kwotą należną za oddane na rzecz skarbu państwa grunty, to należy uznać, że jest to kwota należna z tytułu sprzedaży, czyli kwota obejmująca całość świadczenia należnego od nabywcy, którą dla wyliczenia obrotu (podstawy opodatkowania) należy traktować jako kwotę brutto zawierającą podatek VAT, dla którego wyliczenia należy zastosować metodę „w stu”.

WSA w Gliwicach podzielił argumentację zaprezentowaną przez organ. Zdaniem Sądu w przypadku wywłaszczenia za odszkodowaniem, za obrót należy uznać kwotę należną z tytułu wywłaszczenia tj. odszkodowanie pomniejszone następnie o kwotę należnego podatku, gdyż przed takim pomniejszeniem jest to kwota brutto. WSA stwierdził też, że procedura wywłaszczenia nieruchomości oraz ustalania należnego odszkodowania z tego tytułu umożliwia uzyskanie w ramach postępowania administracyjnego odszkodowania uwzględniającego także należny podatek VAT.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Kwota odszkodowania przyznanego w konsekwencji wywłaszczenia nieruchomości zawiera w sobie także kwotę należnego podatku VAT.”

Komentarz
W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntował się już pogląd, iż wywłaszczenie nieruchomości za odszkodowaniem stanowi dostawę towarów, która podlega opodatkowaniu VAT. Podstawą takich wniosków jest brzmienie art. 7 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u., który za dostawę towarów uznaje m.in. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Stanowisko zajęte przez WSA w Gliwicach w prezentowanym wyroku pokazuje, że w przypadku wywłaszczania nieruchomości podatnicy, których wywłaszczenie dotyczy, powinni zadbać o to, aby kwota odszkodowania ustalonego w decyzji wywłaszczeniowej uwzględniała już w sobie podatek VAT, który będzie należny w efekcie wywłaszczenia. Sąd opowiedział się bowiem za poglądem, iż kwota ustalonego odszkodowania jest kwotą brutto, a więc uwzględnia ona już w sobie należny VAT.

Należy podkreślić, że wykładnia przepisów u.p.t.u. dokonana w prezentowanym wyroku jest zbieżna ze stanowiskiem innych sądów administracyjnych. Podobny pogląd wyraził bowiem m.in. WSA w Warszawie w wyroku z dnia 9 listopada 2010 roku, sygn. akt III SA/Wa 795/10 oraz NSA w wyroku z dnia 21 czerwca 2011 roku, sygn. akt I FSK 1702/10.

Omawiana kwestia jest o tyle istotna, iż pominięcie kwoty VAT przy ustalaniu odszkodowania i oparcie się w tym zakresie wyłącznie na wartości rynkowej wywłaszczanej nieruchomości spowoduje, że wywłaszczony podatnik od tak obliczonej kwoty będzie zobowiązany do odprowadzenia należnego VAT, w efekcie czego wysokość faktycznie otrzymanego odszkodowania będzie odpowiednio niższa.