Determinacja we wprowadzaniu zmian od 1 stycznia 2013 r.
Patrząc na tempo prac dotyczących wprowadzenia zmian w zakresie VAT, można zauważyć, iż inicjatorowi, czyli Ministerstwu Finansów zależy w niezwykły sposób na uchwaleniu przepisów w termienie, który umożliwi ich wprowadzenie w życie od 1 stycznia 2013 r. W tym miejscy warto przypominieć, że tzw. vacatio legis w przypadku przepisów podatkowych (za wyjątkiem podatków dochodowych) powinno wynosić co najmniej 14 dni. Jednakże mając w pamięci zmiany uchwalane w 2010 r. i 2011 r. można dojść do wniosku, że ustawodawca nie zawsze ogłaszał przepisy na 14 dni przed wejściem ich w życie.
W chwili obecnej, po etapie uzgodnień międzyrestortowych, Ministerstwo Finansów ogłosiło projekt zmian w ustawie o podatku od towarów i usług z dnia 10 sierpnia 2012 r. Przedmiotowy projekt zawiera pewne poprawki w porównaniu do poprzedniego, który był datowany na dzień 25 maja 2012 r. Z pewnością w niedługim czasie należy spodziewać się przedłożenia wspomnianego projektu pod obrady Sejmu.
Obowiązek podatkowym po nowemu
Opisywany projekt zmian zakłada uchylenie całego art. 19 ustawy o podatku od towarów i usług, których dotychczas określa zasady powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT. Obecna regulacja charakteryzuje się tym, że podstawową regułą powstania obowiązku podatkowego jest moment wystawienia faktury, lecz nie później niż w terminie 7 dni od daty dostawy towarów lub wykonania usługi. Jednakże od wspomnianej zasady przewidziano wiele wyjątków. W sposób szczególny obowiązek podatkowy powstaje m.in. w przypadku usług budowlanych, transportowych, najmu, zbywania praw, dostawy nieruchomości itp. Opisywane wyjątki uzależniają zapłatę podatku VAT od otrzymania części lub całości należności od nabywcy, lecz nie później niż 30. dnia od wykonania usługi (dostawy towarów) lub też terminu płatności. Tym samym w wielu branżach rzeczą naturalną jest, że podatek VAT jest rozliczany nie w momencie dokonania sprzedaży, czy też z chwilą wystawienia faktury, lecz dopierow kolejnych okresach rozliczeniowych.
Niestety w świetle proponowanych zmian praktycznie wszystkie z obecnych zasad szczególnych dotyczących rozpoznowania obowiązku podatkowego zostaną zlikwidowane. Od 1 stycznia 2013 r. obowiązek podatkowy będzie generalnie powstawał z upływem miesiąca, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę. Zatem nawet wystawienie faktury w terminie 7 dni od daty sprzedaży nie spowoduje przesuniącia obowiązku podatkowego. Natomiast jako wyjątek od przedmiotowej zasady uregulowano w art. 19a ust. 3 powstawanie obowiązku podatkowego od usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych, które będą opodatkowane z chwilą upływu ostatniego dnia okresu rozliczeniowego, lecz nie rzadziej niż raz w roku podatkowym. Na mocy art. 19a ust. 5 ustawy o VAT obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą zapłaty z tytułu usług komisowych, dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów, przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie, świadczenia usług na rzecz sądów oraz z tytułu dotacji, czy też subwencji. Z kolei data wystawienia faktury będzie decydowała o powstaniu obowiązku podatkowego w przypadku usług budowlanych oraz budowlano-montażowych, dostawy książek drukowanych oraz czynności polegających na drukowaniu książek.
Z pewnością opisywane zmiany wpłyną na uproszczenie zasad rozpoznawania obowiązku podatkowego. Jednakże podatnik będzie z reguły zobligowany do rozliczenia VAT w okresie wcześniejszym niż w chwili obecnej.
[page_break]
Zmiany dotyczące określenia podstawy opodatkowania
Uchylony ma zostać również w całości art. 29 ustawy o VAT, który reguluje zasady określania podstawy opodatkowania podatkiem VAT. W myśl art. 29a ust. 1, począwszy od 1 stycznia 2013 r. podstawą opodatkowania ma być wszystko co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze związanymi bezpośrednio z ceną towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Z nowej regulacji wynika zatem, że podatnik ma bardziej zwarać uwagę na opodatkowanie transakcji jako kompleksowych, jak również w przypadku dotacji, czy też subwencji podkreślno, że mają być związane bezpośrednio z ceną, a nie jak jest obecnie „mających wpływ na cenę”.
W dalszym ciągu w celu zmniejszenia podstawy opodatkowania na podstawie faktury korygującej konieczne będzie posiadanie potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru lub usługi. Jednocześnie wspomniany obowiązek zostanie zniesiony w przypadku, gdy uzyskanie tego potwierdzenia przez odbiorcę nie jest możliwe, pomimo udokumentowanych prób dostarczenia faktury korygującej.
VAT odliczany dopiero z chwilą obowiązku podatkowego u sprzedawcy
Zgodnie z dotychczas obowiązującymi regułami prawo do odliczenia VAT przysługuje w miesiącu otrzymania faktury lub w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych (art. 86 ust. 10 i 11 ustawy o VAT). Natomiast zgodnie z omawianym projektem zmian w ustawie o VAT prawo do odliczenia powstawać będzie w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Zasada ta będzie miała również zastosowanie w przypadku uiszczenia, przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi, całości lub części zapłaty.
Trzeba jednak zwrócić uwagę, że w dalszym ciągu w ustawie pozostaną obowiązujące obecnie wyjątki od tej zasady, np. w odniesieniu do małych podatników rozliczających się kasowo, gdzie prawo do odliczenia podatku naliczonego powstawać będzie nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał zapłaty za te towary i usługi. Nie zmieni się również przepis, na podstawie którego podatnik, który nie dokona odliczenia podatku naliczonego w ustawowym terminie, będzie mógł odliczyć ten podatek w rozliczeniu za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.
Efektem wprowadzonej zmiany będzie brak możliwości odliczenia VAT w przypadku faktur wystawionych przed powstanie obowiązku podatkowego u sprzedawcy, co obecnie jest możliwe z tytułu nabycia np. usług najmy, dzierżawy, leasingu itp. Z drugiej jednak strony sprawi, że nabywca będzie musiał przy odliczaniu VAT uwzględnić zasady rozliczania VAT przez sprzedawcę.
Transkacje zagraniczne
Zmiany czekają również podatników jeżeli chodzi o rozliczanie VAT z tytułu transakcji zagranicznych, w tym m.in. transakcji wewnątrzwspolnotowych oraz świadczenia usług. Nowelizacji mają ulec bowiem niektóre istotne dla opodatkowania tych transakcji definicje, jak również definicja podatnika VAT w przypadku transakcji zagranicznych. Dodatkowo ustawodawca podjął kolejną próbę ustalenia reguł dotyczących przedstawiciela podatkowego, którego muszą ustanowić podatnicy nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, podlegający obowiązkowi zarejestrowania się jako podatnicy VAT czynni.
Inne zmiany
Obowiązek podatkowy, podstawa opodatkowania, odliczanie VAT, transakcje zagraniczne – to główne obszary zmian w rozliczaniu VAT. Jednakże nie jedyne. W projekcie zmian znajdziemy bowiem nowe przepisy dotyczące fakturowania, instytucji podatnika VAT, opodatkowania czynności nieodpłatnych, czy też w zakresie opodatkowania usług turystyki według VAT-marży.
Oceniając omawiany projekt należy zwrócić uwagę, że obok regulacji porządkujących czasami niejasne regulacje, w tym m.in. w przedmiocie rozliczania transakcji nieodpłatnych, eksportu towarów, czy też transakcji wewnątrzwspolnotowych, Ministerstwo Finansów dąży do zmian, które są korzystne dla fiskuska, bowiem będą wymagały od podatników wcześniejeszej zapłaty VAT z jego odliczeniem dopiero w momencie powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy.
