Zastaw rejestrowy zabezpiecza wierzytelność poprzez obciążenie rzeczy ruchomej, z której zaspokoić może się wierzyciel bez względu na to kto jest właścicielem rzeczy.

Obecnie każdy podmiot prawa cywilnego może zabezpieczyć zastawem swoje wierzytelności. Możliwość taką wprowadziła ustawa z dnia 5 września 2008 r.o zmianie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1113), która weszła w życie z dniem 11stycznia 2009 r. Przed tą datą jedynie podmioty wskazane w ustawie o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów mogły zabezpieczyć w ten sposób swoje wierzytelności. Zatem obecnie zastawnikiem może być osoba fizyczna, osoba prawna, ułomna osoba prawna oraz podmiot prawa obcego, jeżeli ma zdolność prawną.

Zastawem rejestrowym można zabezpieczyć wierzytelność pieniężną wyrażoną w pieniądzu polskim lub walucie obcej. Wobec powyższego zastawem rejestrowym nie można zabiezpieczyć wierzytelności niepieniężnej, jak to jest w przypadku zastawy zwykłego. Zastaw rejestrowy może zabezpieczać dwie lub więcej wierzytelności wynikające z umów przysługujących jednemu wierzycielowi, jednak może dotyczyć to wyłącznie wierzytelności kontraktowych wynikających z umów. Zatem nie jest możliwe zabezpieczenie kilku wierzytelności wynikających z innych tytułów prawnych niż umowy np. z czynu niedozwolonego czy bezpodstawnego wzbogacenia (Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz. Jan Mojak, Jacek Widło, LexPolonica).

Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome, a także prawa majątkowe, jeżeli są zbywalne. Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 67 poz. 569) w art. 7 ust. 2 wymienia co można zastawem rejestrowym obciążyć, ale wyliczenie to ma jedynie charakter przykładowy. Dodatkowo art. 7 ust. 3 ww. ustawy umożliwia obciążenie zastawem rejestrowym rzeczy i prawa przyszłe, pod warunkiem powstania rzeczy lub prawa w przyszłości. Ustawa wskazuje, co nie może  stanowić przedmiotu zastawu rejestrowego tj. przedmiotem zastawu rejestrowego nie mogą być prawa mogące być przedmiotem hipoteki, wierzytelności na których ustanowiono hipotekę, statki morskie oraz statki w budowie, mogące być przedmiotem hipoteki morskiej. Zatem nie będą przedmiotem zastawu nieruchomości w tym nieruchomości stanowiące odrębną własność lokali, użytkowanie wieczyste jak również własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu lub połączenia rzeczy obciążonych zastawem rejestrowym.

Ustawa reguluje również  kwestię pomieszania lub połączenia rzeczy obciążonych zastawem rejestrowym. Art. 8 ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 67 poz. 569) wskazuje, że w przypadku połączenia lub pomieszania rzeczy obciążonej z innymi rzeczami ruchomymi w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby niemożliwe albo związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami, zastaw rejestrowy obciąża całość rzeczy połączonych lub pomieszanych. Jeżeli rzeczy połączone lub pomieszane w sposób określony powyżej były obciążone zastawami rejestrowymi, zastawy te pozostają w mocy i obciążają całość rzeczy połączonych lub pomieszanych, a o pierwszeństwie tych zastawów rozstrzyga się zgodnie z zasadą pierwszeństwa określoną w art. 16 ustawy, zgodnie z którą zastaw powstały później nie może być wykonywany z uszczerbkiem dla zastawu powstałego wcześniej, a o pierwszeństwie zastawów będzie decydować data ich powstania. Art. 9 ust. 1 ustawy wskazuje na przypadek, kiedy zastaw rejestrowy wygasa. Zastaw rejestrowy wygaśnie w sytuacji, gdy rzecz ruchoma obciążona zastawem rejestrowym stanie się częścią składową nieruchomości. Taka rzecz nie może być dłużej obciążona zastawem, bowiem własność nieruchomości rozciąga się na rzecz połączoną z nieruchomością. W konsekwencji utraty przez rzecz obciążoną zastawem charakteru rzeczy samoistnej zastaw wygasa.

Autor:
	Olga Borkowska – adwokat, specjalizująca się w prawie gospodarczym, prawie pracy i ubezpieczeń społecznych. Jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, ukończyła również Podyplomowe Studium Prawa Spółek na  Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego.