Tendencję taką należy zdecydowanie uznać za słuszną, gdyż przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności na rynku poprzez fakt, iż podmioty będące lub mające być stronami takich kontraktów w przeważającej większości znają postanowienia takich wzorów i co za tym idzie mogą sprawniej je wykonywać. Zmniejszeniu ulega również ryzyko wprowadzenia do treści kontraktu niejasnych lub zawiłych postanowień, które to mogłyby drastycznie zmniejszać uprawnienia wykonawców. Nie można oczywiście pominąć faktu, iż postanowienia warunków ogólnych można modyfikować w warunkach szczególnych kontraktu, tyle że wprowadzenie daleko idących modyfikacji i dalsze używanie nazwy FIDIC dla takiego kontraktu, należałoby uznać za nadużycie.

Jedną z wątpliwości jakie nasuwają się zawsze przy stosowaniu gotowych wzorców kontraktów jest zgodność ich postanowień z przepisami prawa krajowego. Wątpliwości te dotyczą zarówno kontraktów podpisywanych pomiędzy przedsiębiorcami jak i tych podpisywanych z zamawiającymi, będącymi podmiotami publicznymi. Oczywiście w takiej sytuacji do postępowania w celu wyboru wykonawcy robót budowlanych zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy ustawy 29 stycznia 2004 r. prawo zamówień publicznych z późn. zmianami [PZP].

W pierwszej kolejności należy podkreślić obowiązującą zasadę swobody umów. Zgodnie z art. 353[1] kodeksu cywilnego: „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego teść nie sprzeciwiała się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”. Nie budzi wątpliwości, iż powyższa zasada obowiązuje wszystkie podmioty prawa cywilnego, zatem stosuje się ją również do podmiotów publicznych. Taka teza jest również zgodna w art. 14 PZP, który wprost przewiduje, iż: „Do czynności podejmowanych przez zamawiającego i wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz93, z późn. zm. 4), jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.”

Zasadniczy skutek naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów określa art. 58 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią, co do zasady czynność prawna  sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Natomiast, jeżeli nieważnością dotknięta jest tyko część czynności prawnej, czynność taka pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałby dokonana. Wydaje się, iż właśnie przypadek fragmentarycznej nieważności będzie częściej występował w praktyce. Co za tym idzie występujący w obrocie prawnym kontrakt najczęściej nie będzie uznany za nieważny, gdyż skutek ten będzie miał zastosowanie wyłącznie do jego poszczególnych postanowień. W pozostałym zakresie kontrakt będzie w dalszym ciągu źródłem praw i zobowiązań.

W świetle wyżej przytoczonych wyjaśnień należałoby zastanowić się nad zgodnością z obowiązującymi przepisami niektórych zapisów warunków ogólnych FIDIC. Przykładem bezwzględnie obowiązującego przepisu prawa można wskazać art. 119 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną. Standardowo ustawa przewiduje terminy przedawnienia dziesięciu lat dla roszczeń, a dla roszczeń okresowych – trzy lata. Patrząc przez pryzmat powyższych wyjaśnień, winno się zwrócić uwagę na zapis klauzuli 20.1. warunków kontraktowych dla projektowania i budowy (tzw. Żółty FIDIC). W myśl przytoczonej klauzuli wykonawca, który nie zgłosi swojego roszczenia w terminie 28 dni od zaistnienia okoliczności uprawniających podniesienie takiego roszczenia, nie będzie mógł domagać się przedłużenia czasu na wykonanie, ani zwiększenia zapłaty. Ponadto w takim przypadku zamawiający będzie zwolniony z wszelkiej odpowiedzialności z tytułu określonego roszczenia. Taką klauzulę należałoby jednak uznać za niezgodną z prawem ponieważ wprowadzałaby ona 28-dniowy termin przedawnienia, sprzeczny z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa cywilnego. Co za tym idzie taka klauzula nie powinna wywierać skutków prawnych w obrocie.

Przykładem kolejnych klauzul, które w pewnym zakresie mogą być niezgodne z prawem zamówień publicznych są postanowienia warunków kontraktowych FIDIC, regulujące tryb wprowadzania zmian do kontraktu. Zgodnie z art. 144 PZP zakazane są zmiany postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, chyba że zamawiający przewidział możliwość takiej zmiany w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, oraz określił warunki takiej zmiany. W praktyce należy uznać, iż dopuszczalne są takie zmiany, których treść oraz zakres został przewidziany w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.

Reasumując należy podkreślić, że obawy co do generalnego stosowania standardów FIDIC w obrocie są całkowicie bezpodstawne. Pamiętać należ jednak, aby przed zawarciem umowy, czy też rozpisaniem przetargu, należycie dostosować wzorzec do przepisów obowiązującego prawa.