Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT z opodatkowania podatkiem VAT zwalnia się dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem, gdy:
– dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
Przy czym podkreślić należy, iż opisywane zwolnienie dotyczy wszystkich kategorii budynków oraz budowli, niezależnie od ich przeznaczenia – zarówno mieszkalnych, jak i o charakterze komercyjnym, czy też użyteczności publicznej. Z punktu widzenia omawianego przepisu decydujące znaczenie ma definicja pierwszego zasiedlenia, zgodnie z którą przez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej (art. 2 pkt 14 ustawy o VAT).
Zwolnienie określone w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT dotyczy generalnie wszystkich dostaw budynków, budowli lub ich części, z wyłączeniem jednak przypadku gdy dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, jak również jeżeli jest dokonywana w ciągu 2 lat od pierwszego zasiedlenia.
Trzeba jednak dodać, że zwolnienie z opodatkowania VAT dostawy budynków, budowli lub ich części nie ma charakteru bezwzględnego. Bowiem stosownie do treści art. 43 ust. 10 ustawy o VAT podatnik może wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, jeżeli będą łącznie spełnione następujące warunki:
– nabywca i dostawca są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni,
– dostawca i nabywca złożą przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części.
Natomiast w sytuacji gdyby okazałoby się, że nie doszło w ogóle do pierwszego zasiedlenia nieruchomości lub od pierwszego zasiedlenia do momentu sprzedaży minął okres krótszy niż 2 lata, możliwe jest jeszcze zastosowanie zwolnienia z opodatkowania VAT, które wynika z art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT. Zgodnie ze wskazaną regulacją prawną zwalnia się z opodatkowania VAT dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, jeżeli łącznie spełniono dwa następujące warunki:
– w stosunku do tych nieruchomości nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
– dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.
Z kolei w przypadku gdyby będące przedmiotem dostawy budynki, budowle, czy też ich części nie korzystały ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 10 lub też w art. 43 ust. 1 pkt 10a, należy opodatkować ich sprzedaż według stawki podatku VAT w wysokości 23%, z wyłączeniem sprzedaż nieruchomości mieszkaniowych, których zbycie podlega opodatkowaniu VAT według stawki 8%.