Tymczasem w ramach jednego środka trwałego możliwa jest również bilansowa dualizacja stawki. Podejście to jest oczywiście dopuszczalne wyłącznie w aspekcie bilansowym.
Ustawa o rachunkowości (dalej ustawa) ze względu na jej zakres nie odnosi się do kwestii części składowych środka trwałego, nie odnosi się więc również w konsekwencji do możliwej dualizacji przyjętych stawek amortyzacyjnych w ramach pojedynczego środka trwałego. Pamiętajmy jednak, iż na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy w przypadku braku odpowiedniej regulacji w standardach krajowych rachunkowości służby księgowe mogą stosować zasady wynikające z Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (dalej MSR).
Dualizacja stawek amortyzacyjnych oraz identyfikacja części składowych środków trwałych szczegółowo opisuje MSR 16 – środki trwałe. Zgodnie z par. 43 za część składową pozycji rzeczowych aktywów trwałych przyjmuje się taki składnik, którego cena nabycia lub koszt wytworzenia jest istotny w porównaniu z ceną nabycia lub kosztem wytworzenia całej pozycji. W takiej sytuacji część składowa powinna być amortyzowana osobno. Części składowe ponadto w związku z par. 13 MSR 16 charakteryzują się najczęściej innym czasem ekonomicznego użytkowania niż cała pozycja składnika majątku.
Do typowych przykładów, które można wymienić jako części składowe środka trwałego należą:
– budynek i zawarta w nim sieć klimatyzacyjna,
– piec hutniczy i jego wyłożenie,
– budynek i system wind,
– samolot i jego silniki,
– itp.
Powyższe oznacza, iż w ramach jednego środka trwałego np. budynku istnieje element, którego wartość po pierwsze jest istotna, po drugie najczęściej podlega innemu tempu zużycia niż np. budynek jako całość. Konsekwencją powyższego jest fakt, iż w trakcie ekonomicznego okresu użytkowania pozycji majątku konieczna jest kilkukrotna wymiana części składowej w celu prawidłowego i nieprzerwanego funkcjonowania składnika majątku jako całości.
Zgodnie z polskimi zasadami w całym okresie użytkowania konieczne będzie kilkukrotne ujęcie remontu w kosztach okresu, zgodnie z dopuszczalnym sposobem rozliczania tego typu zdarzeń zgodnie z MSR 16 istnieje jednak możliwość odrębnej ich amortyzacji: odrębnie budynku (bez np. wind i systemu klimatyzacji) oraz odrębnie systemu klimatyzacji i wind.
Przedstawia to poniższy przykład
Wartość budynku: 5.000 TPLN, wartość wind: 500 TPLN. Okres ekonomicznego użytkowania (EOU) budynku 50 lat, EOU wind 20 lat.
Podejście krajowe: |
Podejście alternatywne: |
Amortyzacja wartości 5.000 TPLN przez okres 50-u lat. Po okresie lat 20 wymiana wind (koszt: 500 TPLN). |
Amortyzacja wartości 4.500 TPLN przez okres 50-u lat. Amortyzacja wartości 500 TPLN przez okres 20-u lat. Po tym czasie wprowadzenie nowej części składowej środka trwałego w kwocie 500 TPLN. |
Jak wskazano powyżej na podstawie art. 10 ust. 3 ustawa daje możliwość, w zakresie nie uregulowanym w ustawie i Krajowych Standardach Rachunkowości, wykorzystywania bardziej pragmatycznych rozwiązań wynikających z zasad MSR. W ocenie autora zaprezentowane podejście poza trudnością w wyodrębnieniu i systemowym ujęciu części składowej w ewidencji pomocniczej, pozwala uniknąć szereg późniejszych komplikacji w postaci podejmowania decyzji w zakresie późniejszej konieczności ujęcia nakładu jako kosztu odtworzenia czyli remontu.