Zgodnie z art. 13 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) – dalej o.p. – organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest:

– naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa – jako organ pierwszej instancji;

– dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej;

– samorządowe kolegium odwoławcze – jako organ odwoławczy od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa.

Zasady rachunkowości i plan kont dla prowadzenia ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych realizowanych przez organy podatkowe jednostek samorządu terytorialnego zostały określone przez Ministra Finansów w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 21 czerwca 2006 r. w sprawie zasad rachunkowości i planu kont w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 112, poz. 761). Ewidencja podatków w organie podatkowym

Zadaniem komórki rachunkowości w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych jest w szczególności:

1) prowadzenie w księgach rachunkowych prawidłowej ewidencji przypisów, odpisów, wpłat, zwrotów i zaliczeń nadpłat z tytułu podatków;

2) sprawdzanie terminowości wpłat należności przez podatników;

3) terminowe podejmowanie czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych, takich jak upomnienia, tytułu wykonawcze;

4) dokonywanie rozliczeń podatników z tytułu wpłat, nadpłat i zaległości;

5)przeprowadzanie rozliczenia rachunkowo-kasowego inkasentów, jeżeli czynności te nie zostały powierzone innej komórce organizacyjnej;

6) przygotowywanie sprawozdań;

7) prowadzenie operacji kasowych i uzgadnianie obrotów kasy związanych z przyjmowaniem wpłat gotówką i z dokonywaniem zwrotów podatnikom za pośrednictwem kasy urzędu oraz terminowe wypłacanie gotówki z kasy na rachunek bieżący urzędu;

8) ustalenie na podstawie ewidencji księgowej danych potrzebnych do wydawania zaświadczeń o niezaleganiu w podatkach lub stwierdzających stan zaległości podatkowych;

9) prowadzenie księgi druków ścisłego zarachowania, jeżeli czynność ta nie została powierzona innej komórce organizacyjnej.

Podstawą zapisów w księgach rachunkach są dowody księgowe sprawdzone pod względem formalnym i rachunkowym.
Ewidencja podatków stanowi integralną część ewidencji księgowej urzędu i jest prowadzona z wykorzystaniem kont syntetycznych planu kont urzędu jako jednostki budżetowej. Ewidencję rozliczeń z tytułu podatków prowadzi się na:

1) kontach bilansowych:

– kontach syntetycznych księgi głównej,

– kontach analitycznych i kontach szczegółowych ksiąg pomocniczych;

2) kontach pozabilansowych, służących do rozrachunków z osobami trzecimi oraz z inkasentami w zakresie pobieranych przez nich wpłat z tytułu podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników:

– syntetycznych,

– analitycznych,

– szczegółowych.

Ewidencja podatków odbywa się na następujących bilansowych kontach syntetycznych planu kont urzędu:

– 011 Środki trwałe

– 020 Wartości niematerialne i prawne

– 101 Kasa

– 130 Rachunek bieżący urzędu

– 140 Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne

– 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych

– 226 Długoterminowe należności budżetowe

– 310 Materiały

– 750 Przychody i koszty finansowe.

Opis bilansowych kont syntetycznych przedstawiono w tabeli 1.

Symbol i nazwa konta	Opis konta
011 Środki trwałe	Konto 011 służy do ewidencji zwiększenia wartości środków trwałych z tytułu wygaśnięcia zobowiązania podatkowego wskutek przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Na stronie Wn konta księguje się wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wskutek przeniesienia własności rzeczy będących środkami trwałymi na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, o którym mowa w art. 66 § 1 pkt 2 o.p., w korespondencji ze stroną Ma konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych
020 Wartości niematerialne i prawne	Konto 020 służy do ewidencji zwiększenia wartości niematerialnych i prawnych z tytułu wygaśnięcia zobowiązania podatkowego wskutek przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Na stronie Wn konta księguje się wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wskutek przeniesienia własności praw majątkowych na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, o którym mowa w art. 66 § 1 pkt 2 o.p., w korespondencji ze stroną Ma konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych.
101 Kasa	Konto służy do ewidencji wpływów i zwrotów z tytułu podatków, dokonywanych za pośrednictwem kasy. 1) na stronie Wn konta księguje się: a) wpływ gotówki z tytułu podatków, w korespondencji ze stroną Ma konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, b) wpływ gotówki z rachunku bieżącego urzędu do kasy z przeznaczeniem na zwrot nadpłat oraz ich oprocentowania, w korespondencji ze stroną Ma konta 140 Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne; 2) na stronie Ma konta księguje się rozchód gotówki: a) przekazanie środków pieniężnych na rachunek bieżący urzędu – w korespondencji ze stroną Wn konta 140 Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne, b) zwroty podatnikom nadpłat oraz ich oprocentowania, w korespondencji ze stroną Wn konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, c) zwroty podatnikom wpłat będących kwotami nienależnymi, w korespondencji ze stroną Wn konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych.
130 Rachunek bieżący urzędu	Konto 130 służy do ewidencji wpływów budżetowych i zwrotów z tytułu podatków dokonywanych za pośrednictwem banku. 1) na stronie Wn konta księguje się: a) wpływy z tytułu podatków, wpłacone na rachunek bieżący urzędu, w korespondencji ze stroną Ma konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, b) wpływy środków pieniężnych w drodze, w korespondencji ze stroną Ma konta 140 Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne,
2) na stronie Ma konta księguje się rozchody środków pieniężnych zgromadzonych na tym koncie: a) pobrane z rachunku bieżącego urzędu do kasy środki pieniężne przeznaczone na zwrot nadpłat oraz ich oprocentowania, w korespondencji ze stroną Wn konta 140 Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne, b) zwroty nadpłat oraz ich oprocentowania, w korespondencji ze stroną Wn konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, c) zwroty podatnikom wpłat będących kwotami nienależnymi, w korespondencji ze stroną Wn konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych.
140 Krótkoterminowe papiery wartościowe i inne środki pieniężne	Konto 140 służy do ewidencji środków pieniężnych znajdujących się między kasą urzędu a jego rachunkiem bieżącym: 1) na stronie Wn konta księguje się pobranie środków pieniężnych: a) z kasy w celu przekazania na rachunek bieżący urzędu, w korespondencji ze stroną Ma konta 101 Kasa, b) z rachunku bieżącego urzędu w celu przekazania do kasy, w korespondencji ze stroną Ma konta 130 Rachunek bieżący urzędu, 2) na stronie Ma konta 140 księguje się przekazanie środków pieniężnych w drodze: a) na rachunek bieżący urzędu, w korespondencji ze stroną Wn konta 130 Rachunek bieżący urzędu, b) do kasy, w korespondencji ze stroną Wn konta 101 Kasa.
221 Należności z tytułu dochodów budżetowych	Konto 221 służy do ewidencji rozrachunków: 1) z podatnikami z tytułu należnych i wpłacanych przez nich podatków, które podlegają przypisaniu na ich kontach; 2) z inkasentami z tytułu pobieranych przez nich podatków, które nie podlegają przypisaniu na kontach podatników; 3) z jednostkami budżetowymi z tytułu potrącenia; 4) z bankami z tytułu nieprzekazanych wpłat; 5) z innymi podmiotami – niebędącymi podatnikami w danym podatku lub dla których dany organ podatkowy nie jest właściwy – z tytułu nienależnie pobranych przez nich kwot w związku z rozliczeniami podatkowymi, w tym z tytułu zasądzonych od nich kwot; 6) wpływów do wyjaśnienia. Ewidencję na koncie prowadzi się następująco: 1) na stronie Wn konta księguje się: a) przypisy należności, w korespondencji ze stroną Ma konta 750 Przychody i koszty finansowe, b) odsetki za zwłokę i inne należności uboczne w kwocie wpłaconej – na podstawie dokumentu wpłaty, w korespondencji ze stroną Ma konta 750 Przychody i koszty finansowe, c) zwroty nadpłat, w korespondencji ze stroną Ma konta 130 Rachunek bieżący urzędu, jeśli zwrot następuje na rachunek bieżący podatnika, albo konta 101 Kasa, jeśli zwrot następuje z kasy urzędu, d) wypłaty należnego podatnikom oprocentowania za nieterminowy zwrot nadpłaty; zapisu dokonuje się na podstawie dokumentu wypłaty, w korespondencji ze stroną Ma konta 130 Rachunek bieżący urzędu, jeśli zwrot następuje na rachunek bieżący podatnika, albo konta 101 Kasa, jeśli zwrot następuje z kasy urzędu; 2) na stronie Ma konta księguje się: a) odpisy należności, w korespondencji ze stroną Wn konta 750 Przychody i koszty finansowe, b) odpisy z tytułu należnego podatnikowi oprocentowania za nieterminowy zwrot nadpłaty, w korespondencji ze stroną Wn konta 750 Przychody i koszty finansowe, c) wpłaty dokonane przelewem albo za pośrednictwem poczty, w korespondencji ze stroną Wn konta 130 Rachunek bieżący urzędu, d) wpłaty dokonane do kasy urzędu, w korespondencji ze stroną Wn konta 101 Kasa,
e) wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wskutek przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, o którym mowa w art. 66 § 1 pkt 2 o.p., w korespondencji ze stroną Wn: – konta 011 Środki trwałe, przy przeniesieniu własności rzeczy będących środkami trwałymi, – konta 020 Wartości niematerialne i prawne, przy przeniesieniu własności praw majątkowych, – konta 310 Materiały, przy przeniesieniu własności rzeczy niebędących środkami trwałymi ani prawami majątkowymi, f) wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wskutek potrącenia, o którym mowa w art. 65 § 1 o.p., w korespondencji ze stroną Wn konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, g) zapłatę dokonaną za pośrednictwem banku, który obciążył rachunek bieżący podatnika z tytułu zapłaty podatku, ale nie przekazał tych środków na rachunek bieżący urzędu, w korespondencji ze stroną Wn konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych. Jeżeli podatnicy są obowiązani okresowo wpłacać zaliczki na poczet należności bez wezwania urzędu, zaliczki powinny być zaksięgowane również jako przypisy w kwotach wpłat dokonanych za poszczególne okresy.
226 Długoterminowe należności budżetowe	Konto 226 służy do ewidencji należności podatkowych, które zostały zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym: 1) na stronie Wn konta księguje się należności, w wysokości zabezpieczonej hipoteką lub zastawem, w korespondencji ze stroną Ma konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych; 2) na stronie Ma konta księguje się zmniejszenie należności w wyniku dokonanej wpłaty, w korespondencji ze stroną Wn konta 130 Rachunek bieżący urzędu.
310 Materiały	Konto 310 służy do ewidencji zwiększenia wartości materiałów z tytułu wygaśnięcia zobowiązania podatkowego wskutek przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Na stronie Wn konta księguje się wygaśnięcie zobowiązania podatkowego wskutek przeniesienie własności rzeczy niebędących środkami trwałymi ani prawami majątkowymi na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, o którym mowa w art. 66 § 1 pkt 2 o.p., w korespondencji ze stroną Ma konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych.
750 Przychody i koszty finansowe	Konto 750 służy do ewidencji przychodów budżetowych z tytułu podatków: 1) na stronie Wn konta księguje się: a) odpisy z tytułu podatków, w korespondencji ze stroną Ma konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, b) odpisy z tytułu należnego podatnikowi oprocentowanie za nieterminowy zwrot nadpłaty, w korespondencji ze stroną Ma konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, 2) na stronie Ma konta księguje się: a) przypisy z tytułu podatków, w korespondencji ze stroną Wn konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych, b) odsetki za zwłokę i inne należności uboczne w kwocie wpłaconej – na podstawie dokumentu wpłaty, w korespondencji ze stroną Wn konta 221 Należności z tytułu dochodów budżetowych.
Konta pozabilansowe
990 Rozrachunki z osobami trzecimi z tytułu ich odpowiedzialności za zobowiązanie podatkowe podatnika	Konto 990 służy do ewidencji kwot należnych o osób trzecich i realizacji tych zobowiązań. Księgowań dokonuje się nie stosując zasady dwustronnego zapisu. Jeżeli orzeczono o odpowiedzialności solidarnej dwóch lub więcej osób trzecich, dla każdej z tych osób otwiera się osobne pozabilansowe konto szczegółowe do bilansowego konta szczegółowego tego samego podatnika, na każdym koncie osoby trzeciej przypisując kwotę lub kwoty wynikające z decyzji orzekającej odpowiedzialność osób trzecich.
991 Rozrachunki z inkasentami z tytułu pobieranych przez nich podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników	Konto 991 służy do ewidencji kwot należnych do pobrania i pobranych przez inkasentów: 1) na stronie Wn konta księguje się: a) przypisy w wysokości należności do pobrania, b) odsetki za zwłokę i inne należności uboczne w kwocie wpłaconej, 2) na stronie Ma konta księguje się: a) wpłaty kwot pobranych, dokonane na rachunek bieżący urzędu, b) wpłaty kwot pobranych, dokonane do kasy urzędu, c) odpisy kwot należności przypisanych inkasentowi do pobrania, ale niepobranych. Księgowań na koncie dokonuje się, nie stosując zasady dwustronnego zapisu.

Źródło: Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 czerwca 2006 r. w sprawie zasad rachunkowości i planu kont w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 112, poz. 761).

Konta analityczne do kont syntetycznych prowadzi się według rodzajów podatków. Konta szczegółowe prowadzone są do kont analitycznych i służą do rozrachunków z podatnikami, z inkasentami, z jednostkami budżetowymi, z bankami oraz z innymi podmiotami. Dla każdego podatnika i inkasenta, jak również dla każdej jednostki budżetowej, banku oraz innego podmiotu, prowadzi się odrębne konto w każdym podatku.

Konta pozabilansowe obejmują:

1) konta syntetyczne:

– konto 990 Rozrachunki z osobami trzecimi z tytułu ich odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe podatnika,

– konto 991 Rozrachunki z inkasentami z tytułu pobieranych przez nich podatków podlegających przypisaniu na kontach podatników.

2) konta analityczne prowadzone według rodzajów podatków;

3) konta szczegółowe poszczególnych osób trzecich i inkasentów.

Na bilansowych i pozabilansowych kontach analitycznych i szczegółowych ewidencję księgową prowadzi się z uwzględnieniem klasyfikacji budżetowej.

Przykłady operacji związanych z ewidencją podatków w jednostce samorządu terytorialnego jako organie podatkowym przedstawiono na schemacie 1.

72927