Przeniesienie praw do wierzytelności sekurytyzowanych a hipoteka

Taki stan zapewni zwykle lepszą obsługę przez podmiot nabywający, realizacji nabytych wierzytelności, a także w sposób klarowny pozwoli na ustalenie ryzyka dotyczącego papierów wartościowych emitowanych w procesie sekurytyzacji przez podmiot celowy – nabywcę wierzytelności. W przypadku niektórych zabezpieczeń, na potrzeby przeniesienia praw z tych zabezpieczeń, może okazać się koniecznym pojęcie dodatkowych czynności prawnych (wpis w księdze wieczystej, wpis w rejestrze zastawów, wydanie przedmiotu, etc.).
Na mocy obowiązującego prawa brak jest generalnej zasady stanowiącej, że transfer wierzytelności sekurytyzowanych powoduje z mocy prawa przeniesienie istniejących zabezpieczeń. Zasada taka może wynikać z przepisów szczególnych dotyczących niektórych tylko form zabezpieczeń. Poniżej zostały przedstawione podstawowe informacje związane z przeniesieniem praw do istniejących zabezpieczeń wierzytelności, w zakresie najczęściej stosowanych instytucji zabezpieczających finansowanie udzielone dłużnikowi przez bank.
Wierzytelności kredytowe, w tym w szczególności wierzytelności wynikające z kredytów hipotecznych, mogą być zabezpieczone hipotecznie na określonej nieruchomości, stanowiącej własność dłużnika lub osoby trzeciej.
Przeniesienie w toku sekurytyzacji, na nabywcę wierzytelności kredytowych, zabezpieczonych hipotecznie uregulowane zostało ustawowo w treści art. 79 i nast. ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Zgodnie z wspomnianą regulacją w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, z uwagi na jej akcesoryjny charakter. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest jednak wpis w księdze wieczystej.
Przelew wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wymaga jednoczesnego przeniesienia hipoteki, jako ograniczonego prawa rzeczowego, co z kolei wymaga dokonania odpowiedniego wpisu do księgi wieczystej (art. 2451 KC). W konsekwencji przejście wierzytelności hipotecznej na nabywcę następuje dopiero z chwilą stosownego wpisu do księgi wieczystej, który ma w tym wypadku charakter konstytutywny.
Czynność przeniesienia wierzytelności hipotecznie zabezpieczonej powodować więc będzie konieczność dokonania przez nabywcę czynności złożenia stosownego wniosku do właściwego sądu, prowadzącego księgę wieczystą dla nieruchomości objętej hipoteką, o przeniesienie hipoteki na nabywcę wierzytelności hipotecznej, (podlega opłacie w wysokości 150 zł (art. 43 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz.U.64.43.296).
Należy wskazać, iż w sytuacji w której hipoteka zabezpiecza wierzytelności sekurytyzowane, przenoszone na fundusz sekurytyzacyjny, procedura dokonania wpisu zmiany wierzyciela do księgo wieczystej jest szczególnie uprzywilejowana. Zgodnie z art. 195 Ustawy o funduszach inwestycyjnych, w przypadku nabycia przez fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności albo puli wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem rejestrowym sąd prowadzący księgę wieczystą lub rejestr zastawów, na wniosek funduszu o wpis zmiany dotychczasowego wierzyciela, dokonuje wpisu w księdze wieczystej lub w rejestrze zastawów o zmianie wierzyciela, na rzecz którego była ustanowiona hipoteka lub zastaw rejestrowy. Fundusz, składając wniosek do sądu, dołącza jedynie wyciąg z ksiąg rachunkowych, podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzony pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym, potwierdzający nabycie przez fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności albo puli wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem rejestrowym. W takim wypadku wpis sądowy podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł.
[page_break]
Przelew wierzytelności hipotecznej potwierdzony wpisem w prowadzonej dla nieruchomości księdze wieczystej, powoduje automatyczne przejście hipoteki na cesjonariusza. Nie jest zatem konieczne, zawarcie odrębnej umowy w tym zakresie, o skutku rzeczowym, z zastrzeżeniem konstytutywnego charakteru wpisu przelewu wierzytelności hipotecznej. Umowa przeniesienia wierzytelności hipotecznych, zawarta w toku sekurytyzacji powodować będzie w swojej mocy przeniesienie hipotek, zabezpieczających wierzytelności hipoteczne, pod warunkiem dokonania odpowiednich wpisów do księgi wieczystej.
Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z art. 791 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, jeżeli hipoteka zabezpiecza kilka wierzytelności przysługujących wierzycielowi hipotecznemu, w razie przelewu jednej z nich hipoteka przechodzi na nabywcę, proporcjonalnie do wysokości tej wierzytelności, w stosunku do sumy wierzytelności zabezpieczonych tą hipoteką, chyba że strony umowy podstawowej (kredytowej) postanowiły inaczej.
Przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece przewidują, że w granicach przewidzianych w odrębnych przepisach hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki, roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej (umowie podstawowej – np. w umowie kredytu). Nabywca wierzytelności na drodze przelewu uzyskuje więc prawo do zaspokojenia się z hipoteki, także w zakresie należności ubocznych, nabywa bowiem całokształt praw przysługujących zbywcy na mocy ustanowionej na jego rzecz hipoteki. Ta sama zasada dotyczy ewentualnych kosztów przyznanych w związku z dochodzeniem wierzytelności, a mianowicie tych, które zostały stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądowym.
Istotne znaczenie dla cesji wierzytelności hipotecznej ma reguła wyrażona w art. 77 o księgach wieczystych i hipotece. Zgodnie z tym przepisem przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Oznacza to, że przedawnienie wierzytelności nie powoduje nieskuteczności samej umowy przelewu i przeniesienia hipoteki oraz to, iż nabywca wierzytelności (podobnie jak zbywca) może dochodzić zapłaty z zabezpieczonej nieruchomości. Dłużnik nie ma możliwości skutecznego podniesienia zarzutu przedawnienia względem nabywcy wierzytelności. Jednakże przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne (art. 77 zd. 2 powołanej ustawy), zatem w tym zakresie wierzyciel możne skutecznie podnieść zarzut przedawnienia. Szczególną i najczęściej spotykaną postacią świadczenia ubocznego są odsetki. Wierzyciel nie będzie mógł ich dochodzić z nieruchomości obciążonej  w sytuacji przedawnienia jego wierzytelności.

Dodaj komentarz